Onder de titel “18 november – Dag tegen seksueel kindermisbruik – Chalet” kondigt de website www.childfocus.be “Een campagne die aan de alarmbel trekt” aan met een link naar de website www.chaletfilm.be.
Op de website www.chaletfilm.be, kan men de melding “Deze website bevat expliciete beelden die niet geschikt zijn voor minderjarigen. Ben jij 18 jaar of ouder?” lezen met een keuze tussen ja en nee. Als men op ja klikt, verschijnt de volgende melding: “Met deze film wil ik de allergrootste misvatting van porno uit de wereld helpen. Dus in plaats van het zoveelste artikel of opiniestuk, laat ik jullie gewoon de waarheid zien.” – Goedele Liekens” en vervolgens “Bekijk de video”.
De video begint met de blote buik van een vrouw te tonen waarop een man “Fuck me” schrijft met een pijl naar beneden. Men ziet vervolgens de geklede man de vrouw op het bed zetten, haar een Barbiepop geven, zijn broek uitdoen, de vrouw neerleggen en haar slip uitdoen. Hij neemt haar vervolgens in verschillende posities.
De vrouw lijkt afwezig, reageert niet en men hoort enkel het geluid van de seksscènes.
Na 1 minuut verschijnt in het groot de tekst “Dit is geen porno”.
Vanaf dit moment zijn de beelden van de volgende 30 seconden wazig en kan men lezen:
“Maar een reconstructie van onderschept online beeldmateriaal
De vrouw was in werkelijkheid een 8-jarig kind
Help ons
Meld online kindermisbruik op stopchildporno.be”.
Vervolgens verschijnen het logo van Child Focus en een telefoonnummer.
Na de video kan men de volgende tekst lezen:
“18 november
Europese Dag tegen Seksueel Kindermisbruik
Er wordt te weinig stilgestaan bij het probleem van online seksueel kindermisbruik omdat dit voor velen onzichtbaar blijft.
Maar vergis je niet, het is wel degelijk een gruwelijke en groeiende realiteit. Een realiteit die we onder ogen moeten zien. Confronterend, dat zeker. Maar ook noodzakelijk om onze boodschap duidelijk te maken: meld steeds verdacht beeldmateriaal op stopchildporno.be.
Want kinderporno is géén porno. Het is misbruik.”
Daaronder een video met als titel “Een woordje uitleg – Goedele Liekens en Heidi De Pauw, CEO van Child Focus, gaan dieper in op de campagne en het probleem van online seksueel kindermsibruik” en een video van een getuigenis van een slachtoffer van seksueel misbruik.
Daaronder, onder “Wat kan jij doen?”, een link om een melding te doen en een link naar meer informatie, onder “StopChildPorno melder”, een link om een meldingsknop te installeren en onder “Zelf hulp nodig” een link naar meer informatie over “Stop it Now!”.
1) De klaagster begrijpt dat de adverteerder sterk wil inzetten zodat bepaalde personen reageren om de slachtoffers te beschermen. Ze kan jammer genoeg niet akkoord gaan met deze manier van het voorstellen van het misbruik. Zelf slachtoffer, heeft zij de nachtmerrie herbeleefd en de angst is op het moment zelf bij haar teruggekeerd hoewel zij 60 jaar oud is. Zij denkt aan al deze misbruikte mensen en de vele trauma's waarmee zij elke dag moeten worstelen. Volgens haar is het echt nodig om over het misbruik te praten en de kinderen te redden, maar niet op deze schokkende manier.
2) De klaagster deelde mee als zelfhulporganisatie uiteraard blij te zijn met een campagne tegen al wat seksueel grensoverschrijdend gedrag (ten aanzien van minderjarigen) aangaat, maar meent dat deze campagne een grens overschrijdt. Volgens haar is hier sprake van secundaire traumatisering van slachtoffers, familieleden en andere betrokkenen en ze vraagt zich af of de makers beseffen hoeveel schade ze aanrichten bij slachtoffers van seksueel geweld.
Zij haalde aan dat de campagnespot voor iedereen toegankelijk is en vindt het feit dat gevraagd wordt of men 18+ is de verantwoordelijkheid doorschuiven en een mager argument: anderen zullen vast en zeker kijken na de reclame ervoor.
Wat het klaarblijkelijk aangekaarte terminologische misverstand betreft (“Kinderpornografie doet immers geen recht aan de ernst van de situatie: kinderporno is geen porno; het beeld is het resultaat van seksueel misbruik waarbij reële minderjarigen betrokken zijn.”), deelde de klaagster mee dat de tekst eerst dient te komen en dan de beelden: als men kijkt zonder voorafgaande uitleg, ziet men volgens haar “puur porno” tussen volwassenen. Waar beweerd wordt dat de actrice het “kind naspeelt”, vindt zij dit niet duidelijk: nu zijn borsten, schaamhaar duidelijk te zien bij de vrouw en wijst niets erop dat het om een kind gaat. Het feit dat de man een pop geeft, zou zijn fantasie kunnen nabootsen en toont volgens haar niet aan dat het een kind van 8 jaar betreft. Als nadien de boodschap komt dat het een 8-jarig kind betreft, is het onheil reeds geschied.
Ze vraagt zich ook af hoeveel dit zal worden bekeken door mensen die geilen op het idee dat de dame een kind dient voor te stellen en of voorkomend “gedwongen” pornografisch beeldmateriaal met volwassenen dan geen misbruik maar “gewoon porno” is.
3) De klaagster zag de beelden op tv en vindt deze veel te expliciet en echt choquerend voor kinderen (en gevoelige kijkers). Ook wordt geen rekening gehouden met eventuele slachtoffers die deze beelden ongevraagd te zien krijgen. Ze vindt dit echt een veel te confronterende actie: sensibilisering moet en kan op andere manieren.
4) De klaagster is zelf slachtoffer van seksueel misbruik in haar jeugd en is gechoqueerd door de campagne. Naar haar gevoel is dit onrespectvol naar slachtoffers toe, zo zonder verwittiging, zomaar, en tast het haar eigenwaarde aan.
5) De klaagster haalde aan dat deze reclame oude wonden openrijt en haar opnieuw ziek maakt.
6) De klager verwees naar de berichtgeving over verkrachting op tv en deelde mee dat het al erg genoeg is om dat zijn hele leven mee te dragen.
7) De klaagster is zelf slachtoffer van misbruik en zag de beelden op tv. Ze vindt deze enorm hard en moeilijk: ze triggeren mensen die het hebben moeten ondergaan en die proberen hun leven zo goed mogelijk verder te zetten op een normale manier. Zij vindt dat er campagnes moeten zijn, maar niet met dergelijke beelden.
8) De klaagster zag de beelden op tv en haalde aan dat deze te duidelijk gemaakt zijn en heel confronterend zijn voor mensen die zoiets hebben meegemaakt, waaronder zijzelf. Zoiets hoort volgens haar niet gemaakt te worden en al zeker niet verspreid te worden. Ze denkt dat de mensen die het zouden moeten zien het niet te zien zullen krijgen en begrijpt de bedoeling niet: als men mensen op ideeën wil brengen, is men volgens haar zeer goed bezig.
9) Als slachtoffer van seksueel misbruik vindt de klaagster dat deze reclame niet gepast is.
10) De klaagster zag de beelden op tv en vindt het een wansmakelijke campagne. Ze vraagt zich af wie hier beter van is geworden en begrijpt de campagne niet.
11) De campagne lijkt volgens de klaagster veel te choquerend en ongepast.
Ze benadrukt vooreerst dat simpelweg vragen aan de gebruikers voor ze de video te zien krijgen of ze 18 jaar of meer zijn absoluut omzeild kan worden door eender welke jongere gebruiker. Een vraag die er volgens haar enkel op gericht is om de adverteerder de schuld van zich te laten afschuiven voor de schokkende inhoud die hij publiceert. Volgens haar zijn dit beelden die een pornofilm waardig zijn (hoewel in de video vermeld wordt dat dit niet het geval is) en zouden ze gezien kunnen worden door iedere burger die over de campagne gehoord heeft (het is te zeggen een groot deel aangezien er in de volledige pers over de campagne gesproken wordt).
Vervolgens vindt zij dat de inhoud geen moraliserend of sensibiliserend effect heeft: de video is gewoon schokkend en de boodschap komt volgens haar niet over. Bovendien kunnen de beelden verkeerd worden opgevat door slachtoffers van kinderpornografie en hen traumatiseren.
Ze voegt toe dat de video enkel het internet voedt met schokkende en vernederende beelden van vrouwen: opnieuw wordt de vrouw erin gematerialiseerd en zij is van mening dat de video niet duidelijk genoeg is om door iedereen goed te worden geïnterpreteerd.
12) De klager zag de beelden op tv; hij is zelf misbruikt en vindt deze campagne werkelijk walgelijk.
13) De klager deelde mee er volledig achter te staan dat dergelijke zaken onder de aandacht worden gebracht, maar stoort zich eraan dat alle aandacht gaat naar mannen die kinderporno kijken en pedofiel zijn. Door het feit dat men niet spreekt over pedofiele vrouwen is de campagne volgens hem zeer discriminerend en bedrieglijke sensibilisering.
Hij heeft een organisatie die strijdt voor de rechten van vaders met betrekking tot omgang met de kinderen en meent dat mannen vaak worden afgeschilderd als misbruikers, verkrachters, agressief, enz. en dat door al deze clichés mannen het in de rechtbank nog harder te verduren krijgen en vaak ook valselijk beschuldigd worden. Hij vindt dat door dergelijke campagnes een man nauwelijks nog zijn eigen kind mag aankleden of het afdrogen als het van onder de douche komt.
De adverteerder deelde vooreerst mee dat hij het jammer vindt dat de campagne burgers geschokt heeft en in het bijzonder slachtoffers.
Hij deelde vervolgens mee dat Child Focus, de Stichting voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen, beschikt over een meldpunt voor beelden van seksueel misbruik van kinderen. Het is natuurlijk belangrijk om zich bekend te maken en de doelgroepen voldoende te sensibiliseren opdat deze meldingen gedaan worden. Dat is de reden dat hij sinds 10 jaar elk jaar een sensibiliseringscampagne organiseert rondom deze problematiek en hij tracht tegelijkertijd de politiek ertoe te bewegen de nodige maatregelen te nemen om dit verschijnsel tegen te gaan.
Hij heeft vastgesteld dat de meldingen over België op een exponentiële manier gestegen zijn in de loop van de laatste 10 jaren. De experts zijn ervan overtuigd dat het slechts gaat om het zichtbare topje van de ijsberg en dat het fenomeen op spectaculaire wijze toeneemt. Daarom probeert hij de mensen te overtuigen om de beelden van seksueel misbruik van kinderen die ze online tegenkomen te signaleren.
De campagnes van de afgelopen jaren hebben een effect gehad, maar zijn er niet in geslaagd de gewenste impact te hebben en het fenomeen te doen afnemen. De vaststelling dat de aantallen exponentieel blijven stijgen heeft hem ervan overtuigd dat het tijd was - zeer uitzonderlijk, maar nood breekt wet - om een schokcampagne te lanceren om iedereen wakker te schudden.
Hij verduidelijkte dat de doelen van deze campagne zijn:
1. Strijden tegen kinderpornografie door het fenomeen te veroordelen bij consumenten van (kinder)pornografie en het grote publiek.
2. Het publiek aanmoedigen om dergelijke beelden te melden op stopchildporno.be.
3. Pedofielen informeren dat kinderpornografie geen pornografie is maar daadwerkelijk misbruik van kinderen en hen aanmoedigen hulp te zoeken (stopitnow.be).
4. Openbare debatten op gang brengen met besluitvormers, slachtofferverenigingen en andere belanghebbenden, waardoor een mentaliteitsverandering tot stand wordt gebracht en politici worden beïnvloed.
Daarom vond hij het nodig om deze harde realiteit te tonen. Deze reconstructie van kinderpornografie dient als een moedige conversatiestarter, zodat het fenomeen deze keer niet wordt genegeerd. Het is de bedoeling dat de campagne veel reacties uitlokt bij het publiek en de pers.
Rekening houdend met het schokkend aspect van de beelden heeft hij besloten om de video in kwestie op een beveiligde website te plaatsen, met een filter met leeftijdscontrole en een waarschuwing.
Naast de video in kwestie bevat de campagnewebsite de nodige uitleg: een video die de campagne uitlegt, een getuigenis van een slachtoffer en de ‘call to action buttons’.
De adverteerder stelde vast dat de meeste klachten afkomstig waren van slachtoffers van seksueel kindermisbruik. De adverteerder begrijpt natuurlijk dat deze slachtoffers, die soms ongewild in aanraking zijn gekomen met de beelden op televisie, zeer geschokt zijn.
Het risico dat een slachtoffer terechtkomt op de website in kwestie werd uiterst gering geacht en vrijwel inherent geacht aan elke preventiecampagne of aan het dagelijks leven. Dit doet niets af aan het feit dat dit voor hen een zeer moeilijke situatie is.
Wat de klacht over de leeftijdscontrolemuur betreft, argumenteerde hij dat een kind dat zonder toezicht op internet surft, toegang heeft tot beelden die veel explicieter en choquerender zijn dan deze. Wat betreft de opmerking dat de video het internet alleen maar zou voeden met beelden die schokkend en vernederend voor vrouwen zijn, beschouwde hij de video als een aanklacht. De verkrachting - zelfs van een volwassen vrouw - is zo aanstootgevend dat de video het aan de kaak stelt. Hij is ook van mening dat de tekst van de video zeer duidelijk en begrijpelijk is.
Wat de laatste klacht betreft met betrekking tot het misleidende en discriminerende karakter met betrekking tot mannen deelde hij mee dat hij zich op geen enkel moment heeft uitgesproken over pedofilie, of over exclusief mannelijke daders.
Niet alle daders en verspreiders van beelden zijn pedofielen en ook niet alle pedofielen zijn mannen, zoals niet alle slachtoffers meisjes zijn. In het voorbeeldfilmpje hebben wij een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer omdat dit wel veruit de meest voorkomende meldingen zijn die zij binnenkrijgen.
Wat de conformiteit van de campagne met de JEP-regels voor niet-commerciële reclame betreft, is de adverteerder van mening dat het doel van de campagne is om kinderpornografie aan de kaak te stellen en mensen aan te moedigen deze beelden te melden, de beelden houden verband met het onderwerp. Kinderpornografie is werkelijk schokkend en de adverteerder is ook van mening dat het doel het gebruik van grote middelen rechtvaardigt: elk kind dat wordt misbruikt is een vreselijke zaak, het kind zal voor het leven getekend zijn. De reacties van de slachtoffers getuigen hiervan. Maar de video was op een beschermde site geplaatst met de nodige waarschuwing.
Samen met zijn reclamebureau besloot hij niettemin de website, die als tijdelijk was bedoeld, na een week te verwijderen.
De Jury heeft de campagne in kwestie onderzocht rekening houdend met de argumenten van de betrokken partijen.
De Jury heeft kennisgenomen van de verschillende klachten en wenst vooreerst haar begrip uit te drukken ten aanzien van de reacties van slachtoffers en hun naasten, die uiterst moeilijke ervaringen kunnen herbeleven ingevolge de verspreiding van deze campagne.
Zij houdt er tevens aan te benadrukken dat haar bevoegdheid zich beperkt tot het onderzoek van de inhoud van de campagne in kwestie en dat het haar niet toekomt om zich uit te spreken over de redactionele inhoud van de verschillende in de klachten aangehaalde media die over deze campagne berichten.
In dit verband heeft de Jury er terdege nota van genomen dat de adverteerder erkent dat de bedoeling was om reacties uit te lokken niet alleen bij het publiek maar eveneens van de media, maar dat hij niettemin betreurt dat deze laatsten de beelden van de video als zodanig hebben verspreid daar waar hij beslist had om de video op een beveiligde website te plaatsen, met een waarschuwing voor de expliciete beelden en een leeftijdsverificatiemuur.
Met betrekking tot de betrokken websites op het ogenblik van de klachten, heeft de Jury vastgesteld dat enerzijds de website www.childfocus.be, onder de titel “18 november – Dag tegen seksueel kindermisbruik – Chalet”, “Een campagne die aan de alarmbel trekt” aankondigt met een link naar de website www.chaletfilm.be en anderzijds dat men, eens aangekomen op deze laatste website, de melding “Deze website bevat expliciete beelden die niet geschikt zijn voor minderjarigen. Ben jij 18 jaar of ouder?” kan lezen met een keuze tussen ja en nee. Als men op ja klikt, verschijnt de volgende melding: ““Met deze film wil ik de allergrootste misvatting van porno uit de wereld helpen. Dus in plaats van het zoveelste artikel of opiniestuk, laat ik jullie gewoon de waarheid zien.” – Goedele Liekens” en vervolgens “Bekijk de video”.
Overeenkomstig haar Regels inzake niet-commerciële reclame, is de Jury vooreerst nagegaan in welke mate de in de video gebruikte beelden – die volgens haar van choquerende, gewelddadige en onfatsoenlijke aard zijn – een rechtstreeks verband vertonen met de boodschap en/of het nagestreefde doel van de campagne.
In dit verband heeft de Jury er nota van genomen dat de doelen die de adverteerder wenst te bereiken met deze campagne meervoudig zijn en dat de beoogde doelstellingen gaan van het aanklagen van kinderporno bij het grote publiek en dit aanzetten om meldingen te doen, over het informeren van pedofielen over de realiteit van seksueel kindermisbruik en hen aanzetten om hulp te zoeken, tot het mobiliseren van diverse stakeholders en politici.
Op dit punt is de Jury van mening dat de beelden in kwestie wel degelijk een rechtstreeks verband vertonen met de door de campagne nagestreefde doelstellingen.
Wat vervolgens de vraag betreft of de video in verhouding is met het nagestreefde doel, heeft de Jury onder andere rekening gehouden met de aard van de adverteerder, het publiek dat beoogd en bereikt werd, de overgedragen boodschap en de doelstelling van de campagne.
Op dit punt is de Jury van mening dat de beelden te expliciet en te choquerend zijn, en dat de video mogelijk pas betekenisvol wordt eens men kennisgenomen heeft van de boodschap – die in haar ogen zeer laat komt – die verduidelijkt dat het gaat om een reconstructie van beeldmateriaal met een 8-jarig kind dat online onderschept werd.
In weerwil van de waarschuwing die op de website verschijnt voor de video, is de Jury inderdaad met name van mening dat personen, niet het minst de slachtoffers van seksueel misbruik, die deze bekijken niet voorbereid zijn om datgene waarover het in werkelijkheid gaat, te aanschouwen.
Volgens haar is het evenwicht verbroken tussen de schade die door deze te expliciete en te choquerende beelden kan worden aangericht, en de wil om een campagne op te zetten die tot meer tastbare resultaten zou leiden dan in het verleden het geval was.
Zij is derhalve van oordeel dat de in de video gebruikte beelden niet in verhouding zijn met de door de campagne nagestreefde doelen.
Rekening houdend met de, al dan niet voorziene, verspreiding van de videobeelden door de media, is de Jury tevens van oordeel dat de adverteerder een – evenzeer disproportioneel – risico heeft genomen op het vlak van het gebruik dat hiervan kon worden gemaakt.
Wat vervolgens de klacht betreft volgens dewelke de campagne discriminerend zou zijn door alleen mannen onder de aandacht te brengen inzake pedofilie, heeft de Jury vooreerst vastgesteld dat de klager in hoofdzaak verwijst naar persartikels waarvoor de JEP niet bevoegd is en dat de campagne zelf op de website van de adverteerder zich hierover niet uitspreekt. Zij heeft er tevens, ingevolge het antwoord van de adverteerder, nota van genomen dat deze geopteerd heeft voor een video met een man die een vrouw misbruikt daar dit overeenstemt met de meest voorkomende meldingen die hij binnenkrijgt. De Jury is derhalve van oordeel dat de video niet van aard is om discriminerende clichés ten aanzien van mannen te versterken. Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury derhalve gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren op dit punt.
Gelet op het voorgaande wat betreft de andere klachten en op basis van punt 3 van de JEP-Regels inzake niet-commerciële reclame, heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de reclame te wijzigen, en bij gebreke daaraan deze niet meer te verspreiden.
In dit verband heeft de Jury er terdege nota van genomen dat de adverteerder reeds besloten had om de website met de video vervroegd te verwijderen.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
