1) De affiche bevat een visual die een wolk voorstelt met de vermelding CO2 en een pijl naar een kleinere wolk evenals de tekst “Climate Action – Decarbonise now with gas!”.
2) De affiche bevat een visual die de kaart van Europa voorstelt met twee pijlen die eromheen draaien evenals de tekst “Internal Market – Benefiting from a unified European gas market”.
3) De affiche bevat een visual die centraal een windmolen, een zonnepaneel en een vlam voorstelt en daarrond, een lamp met een stekker, een vrachtwagen en een auto met een benzinepomp en de verwarming in een huis evenals de tekst “Making the energy transition happen!”.
De drie affiches bevatten het logo van Eurogas en daaronder “#GasWindAndSun” en de verwijzing naar de website www.GasWindAndSun.eu.
De klager verwijst naar een affichecampagne in de metrostations, met als titel #GasWindAndSun die zowel op de Belgische consumenten als op de Europese politieke beslissingsnemers gericht is. De posters weerspiegelen de boodschappen van de campagne van Eurogas die gegroepeerd worden op de website www.gaswindandsun.eu.
De volgende termen worden gebruikt om de weldaden van aardgas te beschrijven:
- “Decarbonise now with gas” (verminder koolstof met aardgas),
- “Make the energy transition happen” (maak de energieovergang mogelijk, met aardgas welteverstaan).
Volgens de klager is het doel van deze campagne om de verdiensten van aardgas te promoten als propere energie, zogenaamd geschikt in de strijd tegen de klimaatverandering en complementair met hernieuwbare energieën. Hij benadrukt dat het niet tot de bevoegdheid van de JEP behoort om zich te buigen over het debat met betrekking tot aardgas maar is van mening dat om de gegrondheid en de wettelijkheid van de inhoud van deze reclamecampagne te evalueren een aantal gegronde argumenten essentieel zijn.
Deze beweringen negeren op een gevaarlijke manier een aantal wetenschappelijke waarheden en dragen bij aan de misleiding van het grote publiek: aardgas is een fossiele brandstof en, in dat opzicht, kan deze niet geassocieerd worden met het beeld van een onvoorwaardelijk propere energie die compatibel is met de strijd tegen de klimaatverandering.
Er moet volgens de klager ook rekening gehouden worden met de volgende opmerkingen:
1) Aardgas zorgt voor een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen. Door deze uitstoot kan het dus niet bijdragen aan het koolstofarm maken van onze economie. De klager verwijst naar de website van het Europees Milieuagentschap volgens dewelke het gebruik van gas de gemiddelde koolstofintensiteit zou doen stijgen in plaats van dalen.
2) Tijdens zijn volledige levenscyclus stoot aardgas een belangrijke hoeveelheid methaan uit, een broeikasgas met een opwarmingsvermogen 86 maal groter dan CO2, volgens het laatste IPCC-rapport.
3) De klager verwijst naar verschillende bronnen om te benadrukken dat de wetenschappelijke gemeenschap het erover eens is dat elektriciteit genereren met aardgas in plaats van met steenkool slechts gunstig is voor het klimaat als het percentage van de uitstroom van methaan gelinkt aan aardgas – tijdens de productie, behandeling en overdracht (maar niet tijdens de distributie) – lager blijft dan 3,2% van de totale productie van aardgas. Een aantal recente wetenschappelijke artikels hebben echter aangetoond dat, tijdens de zogenaamde normale levenscyclus van aardgas (vanaf de productie tot aan de levering bij consumenten), de methaanuitstoot tussen 3,6% en 5,4% van de totale productie van aardgas in de Verenigde Staten vertegenwoordigde.
4) De productie van aardgas is trouwens helemaal niet ecologisch of “zacht”. Meer dan 45% van het aardgas dat in België gebruikt wordt is afkomstig van het reservoir van Groningen in Nederland waar sinds jaren een intense strijd aan de gang is tussen de industriëlen en de lokale bevolking die, sinds 1991, getroffen werd door 974 aardbevingen ingevolge de productie van dit gas.
5) Op een erg opportunistische manier neemt deze campagne, gevoerd door een vereniging van gasindustriëlen, overvloedig de voordelen die wind- en zonne-energie bijdragen aan de strijd tegen de klimaatverandering voor haar rekening en minimaliseert in haar boodschap de rampzalige klimaatimpact die aardgas kan hebben. Door zich te associëren met energieën die Eurogas niet vertegenwoordigt, eigent Eurogas zich deugden toe die aardgas niet teweegbrengt. Eurogas probeert gas door associatie onterecht te presenteren als een energie die even proper is als wind- of zonne-energie. Het misleidt de consument en de politieke beslissingsnemers dus zwaar.
6) Tot slot bestaat een energie-overgang net uit het afstappen van de afhankelijkheid van fossiele energieën (waar gas deel van uitmaakt) om zich te begeven naar hernieuwbare energieën. Door te investeren in gas kunnen de consumenten deze overgang enkel vertragen.
Omwille van deze niet-exhaustieve redenen is de klager van mening dat aardgas voorstellen als een manier om onze energie “koolstofarm te maken” en als ideale partner voor de energie-overgang en de strijd tegen de klimaatverandering desinformatie betreft, zelfs misleidende reclame en in strijd is met bepaalde regels van de ICC-code inzake reclame- en marketingcommunicatiepraktijken. Hij verwijst specifieker naar artikel E1 van deze code en benadrukt dat de campagne niet beantwoordt aan de eisen van reclame in het domein van ecologische, klimatologische en milieuaspecten.
Wat het doel van de campagne betreft, heeft de adverteerder vooreerst verduidelijkt dat hij een energie-overgang wil die voornamelijk mogelijk gemaakt wordt door het gebruik van aardgas en hernieuwbare energie, wind en zon en niet enkel door aardgas zoals de klager laat doorschemeren. Concreet bestaat de energie-overgang die voorgesteld wordt door de adverteerder uit twee fases:
- De eerste fase strekt zich uit tot 2030 en heeft als doel om de elektrische steenkoolcentrales te vervangen door gascentrales en de verwarmingen op mazout, steenkool en andere inefficiënte verwarmingssystemen te vervangen door efficiënte verwarmingen op gas, indien mogelijk gecombineerd met warmtepompen of zonnepanelen. De bedoeling is ook om een deel van de voertuigen op benzine en diesel te vervangen door voertuigen op aardgas en hernieuwbare energie.
- De tweede fase strekt zich uit tot 2050 en beoogt de ontwikkeling van technologieën zoals brandstofcellen, micro-warmtekrachtkoppeling (aardgas en hernieuwbare energie) en de productie van hernieuwbaar gas vanuit overtollige hernieuwbare elektriciteit die geproduceerd wordt als de wind te hard waait of er te veel zon is.
Eurogas ondersteunt de klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 van de Europese Unie volledig evenals het klimaatakkoord van Parijs. Eurogas ondersteunt eveneens de bestaande Europese wetten en de wettelijke initiatieven die genomen werden door de Europese Commissie in november 2016 om deze objectieven te realiseren.
In zijn rapport van 4 oktober 2016 bevestigt het Europees Milieuagentschap effectief de verdiensten van aardgas in vergelijking met steenkool en de complementariteit van aardgas en elektrische hernieuwbare energieën zoals wind en zon.
De bewering van Eurogas dat het gebruik van aardgas, in de plaats van brandstoffen zoals bruinkool, steenkool en aardolie, de CO2-uitstoot vermindert, is gebaseerd op technische feiten. Bovendien negeert de klager het potentieel van hernieuwbare gassen volledig, hierbij inbegrepen waterstof dat deel uitmaakt van de energieovergang beschreven door Eurogas.
De reële voordelen van een vervanging van steenkool door aardgas werden bevestigd in het rapport van 30 maart 2017 van het Ministerie van energie van het Verenigd Koninkrijk.
Een rapport gepubliceerd in juni 2013 door de Duitse regering, die het gebruik van aardgas en hernieuwbare energie in de transportsector ondersteunt, bevestigt de gunstige rol van gas.
De gerenommeerde onderzoeksinstellingen Agora en Sandbag hebben de gunstige rol van aardgas in de verwarmingssector bevestigd, met de precisering dat in 2030 een energiemix voor verwarming met respect voor het klimaat zal bestaan uit 40% aardgas, 25% warmtepompen en 20% warmtedistributie.
Volgens de adverteerder kan de gemiddelde consument geacht worden op de hoogte te zijn van het feit dat aardgas een fossiele brandstof is waarvan de verbranding verbonden is met de uitstoot van CO2. Bovendien toont de poster met de titel “Decarbonise now with gas” een grote CO2 wolk en een kleine CO2 wolk, hij claimt dus niet dat gas helemaal geen verband heeft met de uitstoot van CO2.
De adverteerder heeft vervolgens geantwoord op de verschillende opmerkingen van de klager:
1) De site van het Europees Milieuagentschap die geciteerd wordt door de klager specifieert niet de koolstofintensiteit van aardgas, maar de koolstofintensiteit van koolwaterstoffen in het algemeen, steenkool inbegrepen.
2) Het rapport van IPCC dat geciteerd wordt door de klager behandelt niet specifiek methaanuitstoten gelinkt aan aardgas.
3) Het artikel dat geciteerd wordt door de klager verwijst naar de Verenigde Staten en kan niet beschouwd worden als de uiting van een consensus van de wetenschappelijke gemeenschap. In feite zijn de belangrijkste plaatsen van natuurlijke en antropogene uitstoot van methaan die in de atmosfeer zijn gemeten nog niet volledig geïdentificeerd.
4) Eurogas heeft niet beweerd dat gas “zacht” is. Niettemin vermindert het gebruik van aardgas een aantal andere verontreinigende stoffen zoals zwavel- en stikstofoxides evenals fijnstof. Dit laatste wordt met 95% verminderd als diesel en andere brandstoffen vervangen worden door aardgas bij vrachtwagens en boten.
5) Eurogas stelt aardgas evenals hernieuwbare gassen voor. De variable elektrische hernieuwbare energieën hebben een stabiele energie nodig die onmiddellijk beschikbaar is wanneer er te weinig wind of zon is. Enkel gascentrales kunnen deze energie leveren. Het alternatief is een zware uitbreiding van hoogspanningskabels om de variabele elektriciteit van één regio naar een andere te brengen, een dure oplossing voor de consument, die gelinkt is aan belangrijke elektriciteitsverliezen en ook aan impact op het milieu. Batterijen zijn niet in staat om voldoende energie te stockeren om een lange koude periode in de winter te dekken en brengen belangrijke vragen met zich mee met betrekking tot de vervuilende stoffen die in batterijen zitten.
De Europese politiek erkent de symbiose tussen aardgas en hernieuwbare gassen enerzijds en de elektrische hernieuwbare energieën anderzijds. Dat is waarom de Europese Unie en talrijke lidstaten investeren in gaspijpleidingen en het vervangen van brandstoffen rijk aan CO2 door aardgas ondersteunen evenals de ontwikkeling van hernieuwbare gassen die in ditzelfde netwerk getransporteerd en gestockeerd worden.
6) De afhankelijkheid van fossiele energieën moet onderscheiden worden van een bewuste keuze met respect voor economische, sociale en milieufactoren. De bewezen vermindering van uitstoot dankzij de vervanging van brandstoffen rijk aan CO2 door aardgas evenals de Europese en nationale politiek bevestigen de belangrijke rol van gas. Gezien de voordelen van aardgas en de ontwikkeling van hernieuwbare gassen versnelt de consument de overgang naar een CO2-arm energiesysteem.
Eurogas wordt erkend door de Europese Unie als een serieuze en betrouwbare gesprekspartner. Alle gegevens en informatie die verspreid worden door Eurogas zijn gebaseerd op officiële bronnen. Eurogas is lid van talrijke raadgevende comités van de Europese Commissie.
Zoals reeds aangehaald is de gemiddelde consument er zich van bewust dat aardgas CO2 uitstoot. De reclame kan derhalve de consument op dit vlak niet misleiden. De consument zal de reclame enkel begrijpen als indicatie dat gas, zon en wind beter zijn voor het milieu dan andere energieën die vandaag gebruikt worden.
De Jury heeft vooreerst verduidelijkt dat zij zich beperkt heeft tot het onderzoeken van de inhoud van de aangeklaagde affiches zonder zich te buigen over het debat met betrekking tot aardgas, wat niet tot haar bevoegdheid behoort.
De Jury heeft kennis genomen van de argumenten ten gronde die aangebracht werden door de klager en van de elementen die gecommuniceerd werden door de adverteerder om de vermeldingen op de betrokken affiches te ondersteunen.
De Jury heeft genoteerd dat de klager meer specifiek verwijst naar de volgende vermeldingen:
- “Decarbonise now with gas” en
- “Making the energy transition happen”.
Met betrekking tot de vermelding “Decarbonise now with gas”, heeft de Jury vastgesteld dat deze vergezeld wordt door een visual die een wolk voorstelt met de vermelding CO2 en een pijl naar een kleinere wolk. De Jury is van mening dat de tekening in kwestie erg duidelijk is in de zin dat ze een vermindering in de CO2-uitstoot symboliseert en niet het volledig laten verdwijnen van de CO2-uitstoot.
De Jury is derhalve van mening dat de vermelding “Decarbonise now with gas” in combinatie met de visual geen bewering vormt, zoals de klager voorhoudt, met betrekking tot het feit dat gas een onvoorwaardelijk schone energie zou zijn of een te absolute claim die de consument zou misleiden op dit punt.
Met betrekking tot de vermelding “Making the energy transition happen”, is de Jury van mening dat deze slechts de energieovergang oproept die voorgesteld wordt door de adverteerder, die de consument uitnodigt om de website GasWindAndSun.eu te bezoeken, zonder een te absolute bewering te bevatten met betrekking tot de rol van gas in deze energieovergang.
Meer algemeen is de Jury van mening dat de campagne de verdiensten van aardgas en zijn complementariteit met betrekking tot hernieuwbare energieën, op een genuanceerde en relatieve manier voorstelt in het kader van de voormelde energieovergang.
Ze is eveneens van mening dat de aangeklaagde affiches geen misleidende beweringen bevatten die van aard zijn om de consument te misleiden wat betreft de milieuaspecten en milieuvoordelen van aardgas.
De Jury is derhalve van oordeel dat de reclame niet misleidend is en niet indruist tegen de regels van artikel E1 van de ICC code.
Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren op dit punt.
Aangezien geen hoger beroep werd ingesteld, werd dit dossier afgesloten.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
