Adverteerder / Annonceur: GAS.BE
Product-Dienst / Produit-Service: Campagne ‘Positieve energie’ / Campagne ‘Energie positive’
Media / Média: Affiche, Internet (website) / Affiche, Internet (site web)
Beschrijving van de reclame / Description de la publicité
De affiche met een blauwe achtergrond en met de tekst “Vervang je (in het klein “+20 jaar”) oude gasketel & bespaar €500 (in het groen) – gas.be/positieveenergie (met groene achtergrond)” toont een tekening van een witte gasketel, achterovergeleund in een groene zetel.
Onderaan, “positieve energie” en het logo van de adverteerder.
Op de homepage van de website van de adverteerder, onder de titel “Een slimme oplossing voor iedereen.”, onder meer de volgende tekst: “Gas is een zuinige, comfortabele en milieuvriendelijke energiebron die steeds groener wordt. Net daarom is én blijft gas een haalbare en betaalbare oplossing waarmee je helemaal klaar bent voor de toekomst. Thuis kan je gas eenvoudig combineren met hernieuwbare energie. In je wagen is CNG dan weer een duurzaam, voordelig alternatief voor diesel en benzine.”.
//////////
L’affiche avec un fond bleu et le texte « Remplacez votre ancienne (en petits caractères « +20 ans ») chaudière gaz en obtenez 500€ (en vert) gas.be/energiepositive (avec fond vert) » montre un dessin d’une chaudière gaz blanche, allongée dans un siège vert.
En dessous, « énergie positive » et le logo de l’annonceur.
Sur la page d’accueil du site web de l’annonceur, sous le titre « Une solution intelligente pour tous. », entre autres le texte suivant : « Le gaz est une source d’énergie économique, confortable et respectueuse de l’environnement. Toujours plus performant sur le plan écologique, le gaz reste une solution pratique et abordable, totalement prête pour l’avenir. Dans la maison, vous le combinez facilement avec les énergies renouvelables. Pour la voiture, le CNG représente une alternative, durable et peu coûteuse, au diesel et à l’essence. »
Klacht(en) / Plainte(s)
De klager verwees vooreerst naar de affiche en haalde aan dat de domeinnaam en slagzin, beiden prominent in beeld, bij de argeloze voorbijganger de indruk wekken dat fossiel gas een positieve rol te spelen heeft in ons (toekomstig) energiesysteem. Dit effect wordt volgens hem verder versterkt door het overvloedig gebruik van groene elementen in het ontwerp van de affiche aangezien de kleur groen traditioneel associaties oproept met milieuvriendelijkheid, natuur en duurzaamheid. Tot slot wordt de gasketel duidelijk ontspannen en tevreden afgebeeld in een huiselijke setting, als verwijzing naar de consument die gerust achterover kan leunen wanneer die verder vertrouwt op fossiel gas voor verwarming.
Dienaangaande voerde de klager aan dat fossiel gas echter van ontginning tot verbranding in belangrijke mate bijdraagt aan de klimaatcrisis en dus geen transitiebrandstof is – en al zeker geen “positieve energie”. Hij verwees hierbij naar een studie die toont dat de verbranding van fossiel gas de laatste jaren zelfs meer CO2 uitstoot in Europa dan steenkool en haalde aan dat doorheen de levenscyclus van fossiel gas ook methaan lekt, een broeikasgas met een opwarmingsvermogen over de cruciale komende 20 jaar die 86 maat groter is dan CO2. Om de klimaatimpact van brandstoffen te vergelijken, mag men zich niet beperken tot de zogenaamde ‘end-of-pipe’, maar moet de uitstoot van broeikasgassen over de gehele levenscyclus beschouwd worden (LCA). Deze CO2- en methaanuitstoot kan worden vermeden door te kiezen voor andere energiebronnen dan fossiel gas.
Volgens de klager versterkt het langdurig gebruik van fossiel gas – zoals het geval zou zijn bij massaal vernieuwen van bestaande gasketels – onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en creëert dit een fossiele lock-in voor de komende decennia. Dit is onverenigbaar met de gestelde klimaatdoelen en daarom moet het gebruik van fossiel gas in Europa uitgefaseerd worden uiterlijk tegen 2035. Wat verwarming betreft moet de uitstoot met 60% dalen tegen 2030, een daling die nooit bereikt kan worden met de vervanging van oude gasketels door nieuwe, want ook op termijn levert een nieuwe gasketel geen “positieve energie”.
De premies zijn daarenboven een vorm van fossiele brandstoffensubsidies, een schadelijke praktijk die zo snel mogelijk moet worden stopgezet omdat ze de nationale en Europese klimaatinspanningen ondermijnt. De middelen die nu aan deze premies worden besteed, zouden volgens hem beter worden ingezet om gezinnen te overtuigen en te ondersteunen om over te schakelen van fossiele gasverwarming naar een warmtepomp – in plaats van een extra excuus te vormen om nog eens een paar decennia vast te houden aan fossiel gas.
De klager verwees vervolgens naar de homepage van de website van de adverteerder, waar fossiel gas “een zuinige, comfortabele en milieuvriendelijke energiebron die steeds groener wordt” genoemd wordt. Deze bewering is volgens hem oneerlijk en misleidend, zowel wat de huidige toestand betreft als de toekomstige. Hij verwees naar een precedent van de JEP (Verbond Der Gasnijverheid – 05/05/2000) en voerde aan dat anno 2021 fossiel gas beschrijven als “milieuvriendelijk” ingaat tegen alles wat we weten over de oorzaken en ernst van de klimaatcrisis.
Wat de gesuggereerde evolutie betreft, geven cijfers van de adverteerder zelf aan dat het potentieel aandeel groen gas (biomethaan) in België niet meer dan 9% van het huidige gasverbruik bedraagt. Ook het potentieel voor hernieuwbare waterstof in België is beperkt, en dient bovendien gereserveerd te worden voor moeilijk te decarboniseren toepassingen (met name in de industrie) – en dus niet om te verbranden in huishoudelijke verwarmingsketels. De voornaamste brandstof voor een nieuwe gasketel blijft dus ook in de toekomst gewoon fossiel gas.
De klager concludeerde dat de betrokken reclame strijdig is met diverse bepalingen van de Code van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC) en de Milieureclamecode (MRC). Door het gebruik van fossiel gas voor verwarming te promoten en een langdurige fossiele lock-in te organiseren door de installatie van nieuwe gasketels te stimuleren:
– Speelt deze reclame onrechtmatig in op de bekommernis voor het milieu van de maatschappij, en buit ze een gebrek aan kennis in deze materie uit (MRC art. 1 & ICC art. D1);
– Spoort deze reclame aan tot acties die strijdig zijn met de bescherming van het milieu (MRC art. 2 & ICC art. 22);
– Misleidt deze reclame de consument over de eigenschappen en kenmerken van een product met betrekking tot zijn gevolgen voor het leefmilieu (MRC art. 3 & ICC art. 5);
– Wil deze reclame ongerechtvaardigd laten geloven dat de (producten van de) adverteerders meer bijdragen aan de bescherming van het milieu dan in werkelijkheid het geval is (MRC art. 4);
– Maakt de reclame (met name de informatie op de website) onterecht gebruik van beweringen of absolute slogans die impliciet erop wijzen dat een product geen gevolgen heeft voor het leefmilieu in gelijk welk stadium van zijn levenscyclus (MRC art. 7);
– Gebruikt deze reclame voor de consument verwarrende en moeilijk te begrijpen terminologie (“positieve energie”) (MRC art. 10 & ICC art. D1).
Beslissing Jury in eerste aanleg: Beslissing tot wijziging/stopzetting
Décision Jury de première instance: Décision de modification/arrêt
De Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame (JEP) in eerste aanleg heeft de volgende beslissing genomen in dit dossier.
De Jury heeft kennisgenomen van de klacht betreffende enerzijds een affiche en anderzijds een vermelding op de homepage van de website van de adverteerder.
Zij heeft vooreerst verduidelijkt dat zij zich beperkt tot het onderzoeken van de reclame-inhoud in kwestie, zonder zich te buigen over het debat inzake de verschillende energiebronnen, wat niet tot haar bevoegdheid behoort.
Zij herinnerde er tevens aan dat het haar niet toekomt om zich uit te spreken over een product als zodanig of over de door de adverteerder gevoerde promotionele actie zelf.
Zij heeft vervolgens de reclames onderzocht waarop de klacht betrekking heeft, rekening houdend met de argumenten van de betrokken partijen.
Wat de affiche betreft, heeft zij vastgesteld dat deze het aanbod van de adverteerder voorstelt door met name te verwijzen naar de aan deze actie gewijde website.
Ingevolge het antwoord van de adverteerder heeft de Jury er terdege nota van genomen dat de affiche deel uitmaakt van een specifieke campagne die mensen die over een oude gasketel beschikken aanmoedigt om deze te vervangen door een efficiëntere gasketel die dus minder schadelijke stoffen of CO2 uitstoot, teneinde de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen en zo bij te dragen tot de doelstellingen van decarbonisering. Zij nam tevens nota van het feit dat de adverteerder in zijn campagne de verschillende voordelen van gas wil aanhalen, maar ook de nadruk wil leggen op de opkomst van hernieuwbaar gas, dat zijn rol te spelen heeft naast andere oplossingen in de energietransitie naar een koolstofvrije maatschappij.
In tegenstelling tot wat de klager beweert, gaat het hier dus niet enkel om aardgas, maar om gas, dus alle soorten gas, met inbegrip van hernieuwbaar gas.
Wat de vermelding ‘positieve energie’ betreft, heeft de Jury er nota van genomen dat de adverteerder dit concept gebruikt in het raam van deze campagne als een symbolische samenvatting van het geheel van de voordelen van gas (comfort, beperkte kosten, gebruiksgemak, …) en dat daarin ook de toenemende rol van koolstofvrije gassen in de energietransitie is opgenomen.
Volgens de Jury is de perceptie van de gemiddelde consument dat een nieuwe gasketel een beter rendement heeft dan een oude en dat er hier eenvoudigweg sprake is van een verbetering inzake energieverbruik.
Zij is derhalve van mening dat deze slogan ‘positieve energie’ niet tot verwarring leidt en gemakkelijk begrepen wordt door de gemiddelde consument.
Wat de afbeelding betreft, is de Jury van mening dat het gaat om een allegorische afbeelding die door de gemiddelde consument niet zal worden geïnterpreteerd in de zin die de klager eraan geeft. Zij is eveneens van mening dat de groene kleur hier niet op een onrechtmatige manier gebruikt wordt en niet impliceert dat het door de adverteerder aangeprezen product geen enkele impact heeft op het milieu.
Zij is derhalve van oordeel dat de affiche in kwestie niet van aard is om de gemiddelde consument te misleiden en niet onrechtmatig inspeelt op de bekommernissen voor het milieu van de maatschappij.
Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren met betrekking tot de geviseerde affiche.
Met betrekking tot de vermelding op de homepage van de website van adverteerder, waarin gas als een milieuvriendelijke energiebron wordt omschreven, heeft de Jury er terdege nota van genomen dat de adverteerder niet betwist dat aardgas CO2 uitstoot wanneer het wordt verbrand, maar dat hij benadrukt dat deze energie andere klassieke energiebronnen kan vervangen die meer CO2 uitstoten en aldus deze uitstoot kan verminderen.
De Jury is echter van mening dat de formulering van de vermelding in kwestie te absoluut is zonder uitleg of nuancering in de nabijheid. Volgens haar wordt deze bewering “milieuvriendelijk” niet op een gecontextualiseerde manier gebruikt zoals de adverteerder beweert.
Zij is derhalve van oordeel dat de reclame op de website in kwestie strijdig is met artikel 7 van de Milieureclamecode.
Op basis van de voormelde bepaling heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de reclame in kwestie te wijzigen en bij gebreke hieraan deze niet meer te verspreiden.
Gelieve er nota van te nemen dat deze beslissing pas definitief wordt na het verstrijken van de termijn voor het instellen van hoger beroep.
//////////
Le Jury d’Ethique Publicitaire (JEP) de première instance a pris la décision suivante dans ce dossier.
Le Jury a pris connaissance de la plainte relative d’une part à une affiche et d’autre part à une mention sur la page d’accueil du site web de l’annonceur.
Il a tout d’abord précisé qu’il se limite à examiner le contenu publicitaire en question sans se pencher sur le débat relatif aux différentes sources d’énergie, qui ne relève pas de sa compétence.
Il a également rappelé qu’il ne lui appartient pas non plus de se prononcer sur un produit en tant que tel ou sur l’action promotionnelle même mise en œuvre par l’annonceur.
Il a ensuite examiné les publicités visées par la plainte en tenant compte des arguments des parties concernées.
En ce qui concerne l’affiche, il a constaté que celle-ci présente l’offre de l’annonceur en renvoyant notamment au site internet dédié à cette action.
Suite à la réponse de l’annonceur, le Jury a bien noté que l’affiche fait partie d’une campagne spécifique incitant les personnes disposant d’une ancienne chaudière à la remplacer par une chaudière plus performante et donc moins émettrice de polluants ou de CO2, en vue de diminuer la dépendance au fossile et de contribuer ainsi aux objectifs de décarbonation. Il a également bien pris note du fait que dans sa campagne, l’annonceur veut évoquer les différents avantages du gaz mais aussi souligner la montée en puissance du gaz renouvelable qui a son rôle à jouer à côté d’autres solutions dans la transition énergétique vers une société décarbonée.
Contrairement à ce qu’affirme le plaignant, il n’est donc pas question ici que de gaz naturel mais de gaz, tous gaz confondus, y compris le gaz renouvelable.
Quant à la mention ‘énergie positive’, le Jury a noté que l’annonceur utilise ce concept dans le cadre de cette campagne comme résumé symbolique de l’ensemble des avantages du gaz (confort, coût modéré, facilité d’utilisation, …) et qu’il inclut également le rôle croissant des gaz décarbonés dans la transition énergétique.
Selon le Jury, la perception du consommateur moyen est qu’une nouvelle chaudière a un meilleur rendement qu’une ancienne et qu’il est ici simplement question d’une amélioration en matière de consommation d’énergie.
Il est donc d’avis que ce slogan ‘énergie positive’ ne prête pas à confusion et peut être facilement compris par le consommateur moyen.
Quant au visuel, le Jury est d’avis qu’il s’agit d’une illustration allégorique qui ne sera pas interprétée par le consommateur moyen dans le sens que lui donne le plaignant. Il est également d’avis que la couleur verte n’est pas utilisée ici de manière abusive et ne sous-entend pas que le produit mis en avant par l’annonceur n’a aucun impact sur l’environnement.
Il a dès lors estimé que l’affiche en question n’est pas de nature à induire le consommateur moyen en erreur et ne sollicite pas abusivement les préoccupations de la société en matière d’environnement.
A défaut d’infractions aux dispositions légales ou autodisciplinaires, le Jury a estimé n’avoir pas de remarques à formuler quant à l’affiche visée.
En ce qui concerne la mention sur la page d’accueil du site web de l’annonceur, qui qualifie le gaz de source d’énergie respectueuse de l’environnement, le Jury a bien noté que l’annonceur ne conteste pas que le gaz naturel émette du CO2 lors de sa combustion mais qu’il met en avant le fait que cette énergie peut se substituer à d’autres énergies classiques plus émettrices de CO2 et réduire ainsi ces émissions.
Le Jury est néanmoins d’avis que la formulation de la mention en question est trop absolue, sans explications ni nuances à proximité. Selon lui, cette affirmation « respectueuse de l’environnement » n’est pas utilisée de façon contextualisée comme l’allègue l’annonceur.
Il a donc estimé que la publicité sur le site web en question est contraire à l’article 7 du Code de la publicité écologique.
Sur la base de la disposition susmentionnée, le Jury a dès lors demandé à l’annonceur de modifier la publicité en question et à défaut de ne plus la diffuser.
Veuillez noter que cette décision ne devient définitive qu’après l’expiration du délai d’appel.