Adverteerder / Annonceur: GAIA
Product-Dienst / Produit-Service: Campagne tegen foie gras
Media / Média: TV
Beschrijving van de reclame / Description de la publicité
De tv-spot vangt aan met een close-up van het angstige gezicht van een vrouw en van haar hand die krampachtig trekt aan het kleed op de tafel waaraan ze zit. Een man neemt haar vast bij de kin en duwt een buis in haar mond. Men ziet vervolgens dat het om een feesttafel gaat en dat de vrouw in avondkledij gedwangvoederd wordt door de man. Als de man de buis terugtrekt, ziet men de vrouw naar adem happen en daarbij voedsel terug opgeven terwijl ze kokhalzende geluiden maakt.
Men ziet de dwangvoederscène opnieuw tegen een donkere achtergrond terwijl de voice-over zegt:
“Dit moet je dagelijks doorstaan om van je lever een foie gras te maken. Stop de martelpraktijken op eenden en ganzen. Zeg altijd nee tegen foie gras. Meer info op gaia.be.”.
Men ziet vervolgens een scène van dwangvoedering van vogels in een kooi.
Tekst op het scherm: “Zeg nee tegen foie gras. Meer info op gaia.be.”
Klacht(en) / Plainte(s)
1) De klager haalde aan dat deze voederwijze in België al lang niet meer mag, maar dat men in de reclame de indruk wekt dat dit bij boeren in ons land gebeurt. Dit vindt hij mensen opzetten tegen de boeren.
2) De klager vindt het gewoonweg degoutant hoe ze een buis in de keel van een vrouw stoppen om te protesteren tegen het voederen van dieren om foie gras te maken. En dit zeker op een uur dat kinderen nog voor de tv zitten. Hij vindt dit zeker niet gepast. Het toont eerder geweld tegen vrouwen dan wat de adverteerder er mee wil bereiken.
3) Volgens de klager is de manier waarop de adverteerder de vrouw in beeld brengt meer dan ongepast aangezien de vrouw wordt weergegeven in een onderdanige en misbruikte positie. Bovendien laten de beelden een zéér seksuele indruk na. Zijns inziens is er vandaag de dag geen plaats voor dergelijke campagnes, ongeacht de wantoestanden die zich voordoen bij het produceren van ganzenlever (hij is hier zelf namelijk ook sterk tegen gekant). Het doel heiligt in dit opzicht gewoon niet de middelen, wat hem betreft doet het er zelfs afbreuk aan.
4) De klaagster heeft alle respect voor de boodschap achter deze reclame, maar de beelden schokken volgens haar net iets té, ze kan nochtans tegen een stootje, maar dit is er over. En dan gaat het over beide beelden, de dame aan tafel die door een man mishandeld wordt en de eenden. Maar vooral dat eerste beeld bleef hangen: er is genoeg miserie in de wereld, waar vrouwen of mannen mishandeling moeten doorstaan.
5) Volgens de klaagster is de wijze waarop de adverteerder zijn boodschap brengt ronduit beschamend en zijn het doel en de boodschap hier totaal zoek.
Ze vindt het filmpje vrouwonvriendelijk; de vrouw wordt afgebeeld in een slachtofferrol, ondergeschikt, opgetut – zonder inspraak, zonder vraag om toestemming. De man wordt weer in de machtspositie afgebeeld; opdringend, heersend. Als een man de voeding door de strot geduwd had gekregen, was het ook niet OK, maar het zou wel origineel geweest zijn. Op het einde ziet men de vergelijking met de ganzen, en ze vraagt zich af of het gaat om vrouwen als (domme) ganzen.
Na alle aandacht voor thema’s zoals respect voor vrouwen, geen intimidatie, geen discriminatie, geen verdoken seksueel getinte boodschappen, is dit volgens haar een aanfluiting van de huidige maatschappelijke waarden.
6) De klaagster haalde aan dat het hier gaat om een vrouw geweld aandoen en dat het verwerpelijk is om de vergelijking te maken tussen een vrouw en een gans.
7) De klager vindt het dwangmatig voederen van een vrouw weerzinwekkend, zeker op een tijdstip dat kinderen er nachtmerries kunnen aan overhouden.
8) De klager vindt de onverbloemde beelden van de vogels en de wansmakelijke vergelijking met de vrouw veel te choquerend om de boodschap over te brengen.
9) De klaagster deelde mee dat haar maag hiervan keert: vrouwen worden openlijk mishandeld op tv.
10) Volgens de klaagster is de spot aanstootgevend voor mensen met emetofobie en dit zonder waarschuwing vooraf. Ze gaat er helemaal mee akkoord dat de adverteerder een boodschap te vertellen heeft, maar dit kan op een andere manier.
11) De klaagster vindt de spot erg choquerend en weerzinwekkend. Kijkers, ook kinderen, worden zonder enige verwittiging blootgesteld aan deze beelden en geluiden. Het feit dat men een schaars geklede vrouw misbruikt in deze spot gaat volgens haar aan alle normen van fatsoen voorbij.
12) De klager haalde aan dat er nog jonge kinderen kijken wanneer deze reclame op antenne gaat. Hij heeft er geen probleem mee dat de adverteerder tegen foie gras is, maar hij heeft daarom niet het recht de kinderen een trauma te bezorgen. Bovendien vindt hij de spot behoorlijk vrouwonvriendelijk.
13) De klager vindt het tafereel en de vergelijking walgelijk, vrouwonvriendelijk en mensonterend. Mensen zijn geen dieren.
14) Volgens de klager is het een totaal ongepaste manier om dit probleem aan te kaarten. Hij vindt het gewoonweg degoutant en buiten alle proportie van ethisch fatsoen.
15) Volgens de klager is deze spot choquerend en uitermate schadelijk voor mensen die kampen met een eetstoornis. Voor velen is dit misschien gewoon een heftige reclame, en hij heeft alle respect voor mensen die zich het dierenwelzijn aantrekken, maar hij denkt dat het welzijn van mensen minstens even belangrijk is, en vraagt zich af of men er bij stilstaat wat dit filmpje teweegbrengt bij gezinnen waar iemand worstelt met een eetstoornis, zoals zijn dochter. Elke avond opnieuw, zonder aankondiging deze reclame in je gezicht geworpen krijgen is voor hen echt bijzonder lastig.
Een aantal bijkomende klachten van dezelfde aard/strekking werden in toepassing van artikel 5, alinea 5 van het Juryreglement niet afzonderlijk in behandeling genomen. In totaal ontving de Jury 20 klachten tegen de betrokken reclame.
Beslissing Jury in eerste aanleg: Beslissing tot wijziging/stopzetting
Décision Jury de première instance: Décision de modification/arrêt
De Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame (JEP) in eerste aanleg heeft de volgende beslissing genomen in dit dossier.
De Jury heeft kennisgenomen van de tv-spot in kwestie en van de klachten die daarop betrekking hebben.
Zij heeft vastgesteld dat de spot in het begin een vrouw toont die gedwangvoederd wordt door een man, waarbij men haar naar adem ziet happen en voedsel terug opgeven terwijl ze kokhalzende geluiden maakt.
Zij heeft er ingevolge het antwoord van de adverteerder onder meer nota van genomen dat de spot bedoeld is als een aanklacht tegen pijnlijke dwangvoedering van eenden en ganzen voor foie gras en dat hij, door een mens in de plaats van het dier te zetten bij wijze van metafoor, het inlevingsvermogen wil aanwakkeren.
De Jury heeft de spot in kwestie vervolgens in het bijzonder getoetst aan de JEP-Regels inzake niet-commerciële reclame.
Hoewel zij van mening is dat de gebruikte beelden en geluiden een rechtstreeks verband vertonen met het nagestreefde doel van de campagne, is de Jury evenzeer van oordeel dat de enscenering met de vrouw waarvoor in casu werd gekozen en de realisatie ervan dermate choquerend, gewelddadig en ongepast zijn ten aanzien van het ruime publiek dat hiermee wordt geconfronteerd, dat niet langer kan worden voorgehouden dat dit materiaal nog in een aanvaardbare verhouding staat met dit nagestreefde doel, zoals nochtans wordt vereist door punt 3 van de voornoemde regels.
De Jury is van mening dat dit des te meer problematisch is daar er hier voor geopteerd is om net een vrouw die gedomineerd en onderworpen wordt door een man zeer expliciet in beeld te brengen, waarmee naar haar oordeel afbreuk wordt gedaan aan de huidige maatschappelijke aandacht voor en inspanningen rond zelfbeschikkingsrecht en de problematiek van seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag.
Zij is derhalve van oordeel dat de spot eveneens indruist tegen de menselijke waardigheid in de zin van punt 6 van de voornoemde regels en tegen punten 2, 4 en 5 van de JEP-Regels inzake de afbeelding van de mens.
Wat de beelden aan het einde van de spot van de gedwangvoederde vogels in een kooi als dusdanig betreft, en in het bijzonder de eerste klacht die hiernaar verwijst, heeft de Jury er echter nota van genomen dat de adverteerder in dit verband verwijst naar recent naar buiten gebracht in Waalse bedrijven gefilmd onderzoek waaruit blijkt dat deze praktijk nog gebeurt in België.
De Jury is van mening, in overeenstemming met haar eerdere rechtspraak terzake, dat de adverteerder de vrije keuze heeft om dergelijke beelden te gebruiken om zijn boodschap over te brengen en dat het hier niet gaat om misleiding.
Zij heeft derhalve gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren op dit punt.
Gelet op het voorgaande en op basis van voormelde bepalingen, heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de spot in kwestie niet meer te verspreiden.
Gelieve er nota van te nemen dat deze beslissing pas definitief wordt na het verstrijken van de termijn voor het instellen van hoger beroep.