De spot begint met een beeld van een getekende skyline van Antwerpen en de titel “Waarom geen BAM-tracé?”. Vervolgens zien we een beeld met als titel “Impact BAM-tracé op stad Antwerpen: de kaart” en een kaart van Antwerpen met een aantal rode plekken die genummerd zijn van 1 tot 4. Deze nummers komen overeen met
1. Het groen in de stad (Sint-Annabos en Noordkasteel)
2. De oude haven (Droogdokken en Pomphuis)
3. De stadsontwikkeling (Eilandje, Dam, Lobroekdok)
4. De woonkwaliteit (Linkeroever, binnenstad, Antwerpen-Noord, Luchtbal, Merksem, Deurne-Noord, Borgerhout)
Vervolgens krijgen we een beeld met als titel: “Impact BAM-tracé op stad Antwerpen: De 10 grootste pijnpunten”.
1. Verzonken BAM tunnel = kappen/rooien St Annabos
Het eerste beeld toont een kaart waarop het Sint-Annabos wordt aangeduid. Vervolgens zien we een digitale afbeelding van het bos dat verandert in werf + slibstort.
2. Geluidstoename Sint Anneke + achterliggend woongebied.
Er wordt een algemene kaart getoond waarop dit gebied wordt aangeduid. Vervolgens zien we twee kaarten waarop de toe- en afname van de geluidshinder (titel: Totaal geluidsoverlast BAM-tracé: de kaart) en de direct getroffen gebieden worden aangeduid (titel: Toename geluidsoverlast: hele noorden district Antwerpen). Deze toe- en afname van lawaai wordt tevens weergegeven op een luchtfoto van het gebied.
3. Het Noordkasteel (groengebied) verdwijnt
We krijgen een algemene kaart waarop dit gebied wordt aangeduid. Daarna krijgen we eerst een luchtfoto van de huidige situatie en vervolgens diezelfde luchtfoto met een schets erover van de situatie na de aanleg van de Lange Wapper.
4. De oude haven: een plek vol maritieme charme
BAM-viaduct gaat er dwars doorheen
Er wordt een algemene kaart getoond waarop dit gebied wordt aangeduid. Daarna zien we een oude kaart van de haven, alsook foto’s van verschillende gebouwen in de haven (Hogere Zeevaartschool, Sluiswachtershuis, Brandweerkazerne, Siberiabrug, Droogdokken, Pomphuis). Daarna zien we nog schetsen van hoe de Lange Wapper loopt.
5. BAM viaduct: barrière en niemandsland
Er wordt een schets + digitale schets van de Lange Wapper getoond. Vervolgens zien we een kaart waarop de direct getroffen gebieden aangeduid worden (Eilandje, Lobroekdok, Dam) + tekst “Ontwikkeling nieuwe stadsdelen: vergeet het maar!”.
6. Knooppunt Lange Wapper: Een muur tussen woonwijken
Er wordt een algemene kaart getoond waarop dit gebied wordt aangeduid. Vervolgens krijgen we enkele citaten uit een interview waarin de BAM-architecten zeggen dat hiervoor een andere oplossing gezocht dient te worden. Daarna krijgen we een vergelijking tussen huidige en toekomstige situatie ter hoogte van Luchtbal, Yzerlaan, Lobroekdok. En een schets van de situatie na BAM aan het Sportpaleis/Lobroekdok.
7. Linker op- en afritten: verkeersonveilig
Er wordt een algemene kaart getoond waarop dit gebied wordt aangeduid. We zien tevens een digitale schets van de Lange Wapperbrug en de verkeersonveilige punten. Vervolgens zien we een beeld met de “gevaarlijke weefbewegingen” die in beide rijrichtingen gevaarlijk zijn.
8. Uitstootconcentratie aan woonwijken
Er worden twee kaarten getoond waarop dit gebied wordt aangeduid.
9. Verbod vrachtverkeer in Kennedytunnel: negatieve gevolgen
Er wordt een algemene kaart getoond waarop dit gebied wordt aangeduid. Daarna volgt een opsomming van de gevolgen:
Toename vrachtkilometers op de Antwerpse Ring
Bijkomend knelpunt congestie aan Sportpaleis
Uitstootconcentratie tussen woonwijken
10. Ook Lange Wapper fase 2 negatief
De eerste kaart toont een verdubbeling van de Antwerpse Ring. Een tweede kaart duidt het onteigenen van het Rivierenhof aan. Vervolgens zien we een kaart waarop de Stenenbrug wordt aangeduid waarna de huidige situatie getoond wordt, gevolgd door een beeld van de verdubbeling van de ringweg bij BAM-tracé. Gelijkaardige beelden krijgen we te zien voor de Luitenant Lippenslaan, Zurenborg, Berchembrug, Mechelsebrug en Kolonel Silvertoplaan.
Daarna een beeld met als titel “Timing van deze BAM-werken”, gevolgd door een kaart van Antwerpen waarop een deel in het oranje aangeduid is met onderaan “Timing van deze BAM-werken; 2010-2015” met een aantal knipperende auto’s.
Daarna wordt een ander deel aangeduid eveneens met knipperende auto’s en onderaan “Timing van deze BAM-werken; 2010-2015-2019”
Als laatste beeld wordt een voet op een fiets getoond met daarnaast “Stem Nee” en daaronder “Boor het viaduct de grond in!” www.stratengeneraal.be
Ontvankelijkheid klacht
De adverteerder maakte een voorbehoud mbt de klacht indien deze afkomstig zou zijn uit kringen rond BAM/Noriant.
Bevoegdheid JEP
De adverteerder vroeg zich af waarom stRaten-generaal dat een vrijwilligersgroep is onder de bevoegdheid van JEP zou vallen.
De klacht betreft een Youtube filmpje waarnaar stRaten-generaal een link heeft gemaakt. stRaten-generaal is geen bedrijf, maakt geen winst en heeft ook geen winstoogmerk en maakt dus naar zijn oordeel geen reclame.
De inhoud van de bewuste communicatie is geen reclame, maar vrije meningsuiting, wat een grondwettelijk gewaarborgd recht is.
Inhoud van de reclame
Het filmpje werd gemaakt naar aanleiding van de volksraadpleging van 18 oktober 2009 en somt de pijnpunten op en geeft aan waarom stRaten-generaal adviseert om nee te stemmen t.a.v. het BAM tracé. Het gaat om een informatief statement, zonder verwijzing naar mogelijke alternatieve tracés daar deze geen onderdeel zijn van de vraag van de volksraadpleging.
1. Verzonken tunnel = rooien St Annabos
De adverteerder deelde mee dat het beeldmateriaal de gevolgen belicht van het BAM voorstel. Het daarvoor gebruikte beeldmateriaal komt uit de publieke presentaties van BAM zelf en wordt bevestigd in de bouwaanvraag. Een heraanplanting is voorzien maar het is bekend dat dit verschillende jaren kan duren.
2. Geluidsoverlast op Linkeroever en Noord Antwerpen
De kaart in het filmpje is hetzelfde als dat getoond in de infobrochure van de stad Antwerpen, gemaakt ter info van het referendum. Een klacht tegen het gebruik van deze kaart is dus impliciet een klacht tegen de infobrochure van de stad Antwerpen voor de volksraadpleging.
3. Noordkasteel verdwijnt
De titel zoals geformuleerd door de indiener van de klacht stemt niet overeen met deze van het filmpje. Het filmpje specificeert dat het handelt over het verdwijnen van het ‘groengebied’ aan het Noordkasteel. Het filmpje spreekt zich uit over de substantiële verkleining van het groengebied dat omwille van de naastliggende tunnelmond, de helling in de richting van de viaduct en het Oosterweelknooppunt zijn essentiële recreatieve waarde verliest. Dit substantieel verlies staat gelijk aan het verdwijnen van deze groenzone als recreatief groengebied voor de Antwerpenaar.
4. Oude Haven, plek vol maritieme charme, wordt doorsneden
Het beeldmateriaal somt de gebouwen op die langsheen het traject liggen waarachter het viaduct wordt gebouwd en die volgens hem onder druk komen te staan. Het is bekend in de sector van de monumentenzorg dat door het substantieel wijzigen van de omgeving ook de waarde van het historisch erfgoed wijzigt. Er wordt verder geen aanvullende commentaar geleverd.
1. BAM viaduct is een barrière en creëert niemandsland.
Bij gebrek aan bijkomende informatie vanwege de klager heeft de adverteerder geen duidelijk beeld van de inhoud van de klacht.
6. Knooppunt in Merksem is een muur tussen woonwijken
Het filmpje spreekt niet van een knooppunt in Merksem maar wel van een knooppunt Lange Wapper.
In de evaluatiestudie bijkomende Scheldekruising in Antwerpen gemaakt in opdracht van de Vlaamse overheid lees je:
- betreffende de situatie aan de Groenendaallaan: “Door deze verbreding wordt de breuk en barrière tussen Luchtbal en Merksem des te groter en kan aan deze een negatieve invloed hebben op de evolutie van de multimodale pool op Luchtbal-Zuid”.
-betreffende Lobroekdok: “Door deze verbreding- en omdat een zone onder een viaduct vaak ongedefinieerd achtergelaten wordt, wordt de barrière tussen Slachthuissite, Merksem en Sportpaleis des te groter en vormt een inbreuk (muur) op de mogelijke ruimtelijke samenhang tussen de gebieden”.
De woordkeuze bij de beelden refereert naar het studiemateriaal uit dat document.
7. Linker op- en afritten zijn verkeersonveilig
In algemene termen wordt de afslag van een snelweg naar een andere beschouwd als een afrit. Wanneer je een andere snelweg oprijdt spreekt men van een oprit. Op linkeroever wordt een gelijkaardige situatie weggewerkt door de BAM. Deze wordt ook algemeen benoemd als een linkerinrit. Het filmpje spreekt zich niet uit over de vereiste normen die gelden voor dit soort infrastructuur. Het schema toont de A12 en E19 die samen de R1 vormen. Na het samenvoegen van de beide wegen start aan de rechterzijde de stedelijke ringweg en aan de linkerzijde de oprit van de Lange Wapper. BAM erkent dat al het verkeer komende van de E19 er minstens 1 rijstrook moet weven. Globaal zijn er 6436 manoeuvres op in totaal 7650 PAE passages. Deze beelden werden opgemaakt na het uitwisselen van studiemateriaal met Prof. Allaert van de Rijksuniversiteit Gent.
8. Verhoogde uitstoot fijn stof in Noord Antwerpen
De kaart in het filmpje is hetzelfde als dat getoond in de infobrochure van de stad Antwerpen, gemaakt ter info van het referendum. Hierop is te zien dat de situatie in de omcirkelde zone roder kleurt en er dus verhoogd. Een klacht tegen het gebruik van deze kaart is dus impliciet een klacht tegen de infobrochure van de stad Antwerpen voor de volksraadpleging.
9. Verbod vrachtverkeer in Kennedytunnel creëert nieuwe files
De titel ‘Verbod vrachtverkeer in Kennedyttunnel creëert nieuwe files’ is niet te lezen op het filmpje. Wel staat er ‘bijkomend knelpunt Sportpaleis’. In de evaluatiestudie bijkomende Scheldekruising in Antwerpen staat de toelichting van de vergelijking tussen het BAM-voorstel en het Dominimum: “Het verkeersnet ondervindt veel opstoppingen die slechts in beperkte mate verminderd kunnen worden door de invoering van het voorstel. Door het sluiten van de Kennedytunnel voor vrachtverkeer verhoogt de verkeersdruk in het noorden van de stad ter hoogte van het Sportpaleis, specifiek als gevolg van het verplicht omrijden.”
10. Fase 2 in het Lange Wapper project heeft katastrofale gevolgen voor de Ring rond Antwerpen
De titel is “Ook Lange Wapper fase 2 negatief” en niet de titel zoals omschreven door de indiener van de klacht.
Het getoonde onteigeningsplan voor o.a. het Rivierenhof betreft een actueel plan van BAM op grond waarvan zij ook vergunningen wenst te bekomen. In juni 2009 stelde BAM (tijdens hoorzitting gemeenteraad Antwerpen) dat er geen onteigeningen noodzakelijk waren van het Rivierenhof, maar uit het onteigeningsplan dat in juni publiek werd en dat gedateerd is van 2006 blijkt het tegendeel. StRaten-generaal geeft enkel deze kaart ter info aan de kijker, zonder bijkomende tekst. Alle slides zijn voorzien van de eigen naam van de adverteerder en nergens wordt gesuggereerd dat het zou gaan om officiële plannen. Zij zijn bijgevolg de interpretatie van de schaarse gegevens die tot op vandaag beschikbaar zijn over het project. Op basis van de schema’s van BAM betreffende de stedelijke ringweg en op basis van de gegevens gekend aan het Sportpaleis is het de overtuiging van de adverteerder dat dezelfde logica ook gehanteerd zal worden op de rest van de ring.
De beide fotomontages zijn overigens materiaal afkomstig van de stad Antwerpen. Bijgevolg zijn ook stedelijke diensten van oordeel dat dit een waarschijnlijke voorstelling is van de toekomstige ring na aanleg van de stedelijke ringweg. Aangezien de hogere overheid weigert de plannen terzake te tonen zag de adverteerder zich verplicht om zijn vermoedens over de gevolgen te visualiseren. StRaten-generaal zal niet nalaten dit te corrigeren wanneer de overheid de plannen verstrekt die zijn analyse van de huidige schema’s zou tegenspreken.
M.b.t. ontvankelijkheid van de klacht
De Jury heeft vastgesteld dat de klager zijn klacht als particulier ingediend heeft en dat hij bevestigd heeft dat hij niet bij een concurrerend bedrijf werkzaam is. De Jury heeft derhalve geoordeeld dat de klacht voldoet aan de ontvankelijkheidvoorwaarden van art. 6 van haar reglement.
M.b.t. de bevoegdheid van de JEP
De Jury heeft vastgesteld dat op de website www.stratengeneraal.be en onder de titel ‘stRaten-generaal film 2 >> Waarom geen BAM tracé?’ een link aanwezig is naar een filmpje op YouTube. De Jury heeft ook vastgesteld dat de inhoud van de communicatie als doel heeft het standpunt van stRaten-generaal ten aanzien van de Lange Wapper te verduidelijken en derhalve de houding van de burger of de publieke opinie terzake te beïnvloeden. Derhalve is er sprake van reclame.
De JEP is zowel voor commerciële als voor niet-commerciële reclameboodschappen bevoegd, dit overeenkomstig art. 1 van haar reglement. Het publiek maakt immers geen verschil tussen commerciële en niet-commerciële reclame, daar dezelfde kanalen worden gebruikt. Bovendien wordt het imago van reclame tevens beïnvloed door niet-commerciële reclame en zijn de gebruikte media en reclamebureaus vaak dezelfde als bij commerciële reclame.
De Jury bevestigt haar bevoegdheid terzake, mits volgende nuancering:
De JEP zal zich enkel uitspreken over de inhoud van de reclame (tekstuele en visuele elementen), zonder het voorwerp (BAM tracé) zelf te beoordelen en zonder zich te mengen in het maatschappelijk debat terzake.
M.b.t de inhoud van de spot
Vooreerst neemt de Jury er nota van dat het niet om producten of diensten gaat die te koop worden aangeboden en derhalve de wet op de handelspraktijken niet van toepassing is.
De Jury heeft derhalve de spot onderzocht aan de hand van de bepalingen van de ICC code die tevens van toepassing is op andere, niet-commerciële vormen van reclame (zie titel: Purpose of the Code).
Vooreerst heeft de Jury vastgesteld dat de identiteit van de adverteerder duidelijk is daar men duidelijk kan vaststellen dat deze spot uitgaat van stRaten-generaal. De spot is derhalve in overeenstemming met art.10 van de ICC code.
Gelet op voorgaande is de Jury tevens van oordeel dat de gemiddelde consument deze communicatie in haar juiste context weet te beoordelen, zijnde communicatie uitgaande van de tegenstanders van het BAM tracé (Lange Wapper).
De Jury heeft vastgesteld dat het filmpje inderdaad de pijnpunten van het BAM tracé opsomt vanuit het oogpunt van stRaten-generaal en heeft er nota van genomen dat stRaten-generaal ervoor geopteerd heeft om de alternatieve tracés niet in beschouwing te nemen omdat ze geen onderdeel zijn van de vraag van de volksraadpleging
De Jury heeft ook vastgesteld dat de formulering van de titels van de 10 pijnpunten die weergegeven worden in de spot niet dezelfde zijn als degenen die op de website www.stratengeneraal vermeld worden. De Jury beperkt zich echter tot de inhoud van het spotje waarin de titels de volgende zijn:
1. Verzonken BAM-tunnel = kappen van Sint-Annabos
2. Geluidstoename Sint Anneke + achterliggend woongebied
3. Het Noordkasteel (groengebied) verdwijnt
4. De oude haven: een plek vol maritieme charme
BAM-viaduct gaat er dwars doorheen
5. BAM-viaduct: barrière en niemandsland
6. Knooppunt Lange Wapper: Een muur tussen woonwijken
7. Linker op- en afritten: verkeersonveilig
8. Uitstootconcentratie aan woonwijken
9. Verbod vrachtverkeer Kennedytunnel: negatieve gevolgen
10. Ook Lange Wapper fase 2 negatief
De Jury heeft de spot in zijn geheel bekeken en is van oordeel dat de spot de visie van stRaten-generaal weergeeft waarvoor selectief beroep gedaan wordt op beschikbare documentatie (zoals ondermeer de infobrochure van de Stad Antwerpen, evaluatiestudies, …).
Rekening houdend met voorgaande vaststellingen en het feit dat de gemiddelde consument in staat is om deze communicatie in zijn context te beoordelen (als zijnde communicatie afkomstig van tegenstanders van het BAM tracé), is de Jury van oordeel dat deze spot niet van aard is om de gemiddelde consument te misleiden.
Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren.
Aangezien geen hoger beroep werd ingesteld, werd dit dossier afgesloten.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
