De affiche op bussen van De Lijn toont aan de linkerkant een tekening van capsules met daarbij de tekst “Word pionier bij SGS”.
Rechts daarvan in grote letters “Verlicht je energiefactuur! Doe mee aan geneesmiddelenonderzoek”, met daaronder “ikbenpionier.be/energie” en “When you need to be sure - SGS”
Ook op de landingspagina van de campagnewebsite wordt de tekst “Verlicht je energiefactuur! Doe mee aan geneesmiddelenonderzoek” vermeld.
1) De klaagster deelde mee dat het al erg genoeg is voor de samenleving dat de energieprijzen de pan uit swingen, dat er dan nog reclame gemaakt zou dienen te worden om deel te nemen aan betaald geneesmiddelenonderzoek. Oproepen om je gezondheid op het spel zetten om je facturen te kunnen betalen vindt ze onethisch.
2) Volgens de klaagster is dit echt wel gebruik maken van een zeer pijnlijk en heikel punt waardoor veel gezinnen zwarte sneeuw gaan zien. Dit dan koppelen aan de boodschap je lichaam te laten gebruiken om te experimenteren vindt ze walgelijk. Vaak zijn het de meest kwetsbare personen in de maatschappij die zwaar geïmpacteerd zullen zijn door de stijgende energieprijzen en dus geen andere uitweg hebben dan in te gaan op dergelijke aanbiedingen. Ze voerde aan dat dit van weinig smaak getuigt en echt wel misbruik maken is van de sociale en kwetsbare positie van de minderbegoeden.
3) De klager deelde mee dat men aan de hand van de verhoogde energieprijzen mensen probeert te verleiden om zich kandidaat te stellen om mee te doen als proefpersoon voor geneesmiddelen. Door de aard van het medium (bussen) bereikt men zo veel mensen die voor het moment zeer financieel kwetsbaar zijn in onze maatschappij en die verleid kunnen worden om dingen te doen die ze niet helemaal begrijpen of kunnen inschatten. Hij vindt dat deze uiting absoluut niet kan.
4) De klager deelde mee dat de slogan wansmakelijk is en het ronselen van proefpersonen voor medicijnonderzoek met de belofte van veel geld te verdienen niet deontologisch.
De adverteerder betreurde de negatieve perceptie van de goed bedoelde advertentie en heeft vooreerst een uitgebreide toelichting gegeven omtrent zijn activiteiten rond klinisch onderzoek in opdracht van Belgische en internationale farmaceutische en biotech bedrijven, waarbij elke klinische studie voor aanvang beoordeeld en goedgekeurd wordt door een onafhankelijke medisch ethische commissie en door de federale overheid. Hij stelt de gezondheid van alle deelnemende studievrijwilligers voorop en zal niet toestaan dat er risico’s genomen worden. Wanneer de studie is afgerond krijgt de studievrijwilliger een vergoeding die tevens is goedgekeurd door voormelde ethische commissie. Om dergelijk onderzoek in België te stimuleren is deze vergoeding door de overheid vrijgesteld van belasting.
Voor de selectie van geschikte kandidaten voor elke studie, maakt hij gebruik van een jarenlang opgebouwde eigen databank van geïnteresseerde mogelijke studiedeelnemers, die actueel gehouden en verder aangevuld moet worden. Daarom is hij continu actief op zoek naar nieuwe geïnteresseerden via diverse kanalen, waaronder de betreffende advertentie op de achterkant van de bussen. Belangrijk is echter dat geïnteresseerden alle noodzakelijke informatie kunnen terugvinden op de website “ikbenpionier.be”, waarvoor bij deze campagne een specifieke landingspagina werd aangemaakt zoals vermeld op de advertentie (ikbenpionier.be/energie). Hij deelde mee dat men op deze website ontzettend veel informatie kan terugvinden over de aanpak, de actuele klinische studies, blogartikels, enz. Ook bij vragen of bedenkingen, wordt er gestimuleerd om hem hierover te contacteren.
Essentieel is het feit dat de geïnteresseerden na inschrijving geen enkele verplichting hebben. Deelnemen aan een klinische studie is een zeer individuele en vrijwillige keuze en enige vorm van engagement wordt enkel genomen op eigen initiatief na een vooronderzoek en door ondertekening van het ‘geïnformeerde toestemmingsformulier’.
De realiteit leert hem al jaren dat de studievrijwilligers, naast het kunnen meewerken aan de toekomst van geneesmiddelen, vaak gedreven worden door de vergoeding die gepaard gaat met de deelname aan het klinisch onderzoek. De betreffende campagne had de doelstelling om aandacht te trekken door gebruik te maken van een erg actuele topic, namelijk de stijgende energieprijzen. Het was geenszins zijn doelstelling om gedupeerden van de evolutie in de energieprijzen in een bepaalde richting te dwingen.
De adverteerder voegde nog toe dat de campagne lokaal is (tussen Antwerpen en Mechelen) en dat de focus ligt op een populatie rondom zijn site in Edegem omdat de studies die eraan komen veel korte medische opvolgbezoeken vergen waardoor de studievrijwilligers vooral uit de regio komen. Omwille van de ontstane polemiek en zijn neutraliteit werd er niettemin 2 werkdagen na het melden van de eerste klacht reeds beslist de huidige campagne met spoed stop te zetten. Alle stickers op de bussen zijn verwijderd. De dag nadien zijn reeds 95% van de stickers op de bussen verwijderd en de dag daarop de resterende 5%. De adverteerder vindt het dan ook erg belangrijk dat geneesmiddelenonderzoek gesteund kan worden door de maatschappij en zal ook in de toekomst verder blijven inzetten op informatieve en onafhankelijke communicatie rond deze activiteit.
De Jury heeft kennisgenomen van de reclame in kwestie en van de klachten die daarop betrekking hebben.
Zij heeft vastgesteld dat de betrokken reclame op bussen van De Lijn in het groot de tekst “Verlicht je energiefactuur! Doe mee aan geneesmiddelenonderzoek” vermeldt en verwijst naar een website die deze tekst eveneens bevat.
Zij heeft er ingevolge het antwoord van de adverteerder onder meer nota van genomen dat het gaat om een lokale campagne met de focus op een populatie rondom zijn site in Edegem en dat het geenszins zijn doelstelling was om gedupeerden van de evolutie in de energieprijzen in een bepaalde richting te dwingen.
De Jury is echter van mening dat de in de reclame gebruikte tekst, door ondubbelzinnig te verwijzen naar de hoge energieprijzen en dit in verband te brengen met de gepromote deelname aan geneesmiddelenonderzoek, wel degelijk van aard is om onrechtmatig in te spelen op de precaire financiële situatie waarin personen kunnen verkeren ingevolge de energiecrisis en aldus hun situatie te exploiteren.
Dat de geïnteresseerden na inschrijving geen enkele verplichting hebben en deelnemen aan een klinische studie een zeer individuele en vrijwillige keuze is waarbij enige vorm van engagement enkel genomen wordt op eigen initiatief na een vooronderzoek en door ondertekening van het ‘geïnformeerde toestemmingsformulier’, zoals de adverteerder eveneens aanvoert, is volgens de Jury niet van aard om hier afbreuk aan te doen.
De Jury is derhalve van oordeel dat de reclame in kwestie wel degelijk misbruik maakt van ongeluk en lijden in de zin van artikel 2, alinea 2 van de Code van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC-Code).
Gelet op het voorgaande en op basis van voormelde bepaling, heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de reclame te wijzigen, en bij gebreke daaraan de reclame niet meer te verspreiden.
In dit verband heeft de Jury er terdege nota van genomen dat de betrokken affiches reeds kort na het ontvangen van de klachten van de bussen werden verwijderd en dat ook de kwestieuze landingspagina van de campagnewebsite werd verwijderd.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
