Tv spot
Een Tv spot toont een jongeman die aan een tekentafel met voor zich een wit blad en in beide handen een potlood (een rood en een groen).
Hij begint pro en contra argumenten m.b.t. nucleaire energie op te sommen en geeft telkens een begin van antwoord (elke argument wordt geïllustreerd door een rode of groene tekening).
“Ik ben tegen kernenergie…voor mijn kinderen… misschien ben ik er wel voor… Voor hen is het toch wel belangrijk om genoeg energie te hebben…Want olie, dat is binnenkort gedaan… Er is wel hernieuwbare energie… maar gaat dat ooit genoeg zijn?... Dat geeft wel geen afval… want kerncentrales… hoewel het echt radioactief afval wel maar…een vingerhoedje per persoon per jaar…Ja maar met al die mensen dat wordt een serieuze vingerdop natuurlijk… Er zijn oplossingen maar… Stockeren…je weet wel waar het is… Tegen die domme CO² van olie en steenkool…Nu die kerncentrale zijn ook serieuze risico’s … al zijn die enorm goed beveiligd…kernenergie, er komen problemen van…tegelijkertijd ook oplossingen.
Voice over: “En u, bent voor of tegen kernenergie? Of gebruikt u geen elektriciteit?”
Affiches
De affiches vermelden elk een verschillende slogan (voor of tegen nucleaire energie) in zwarte letters op een witte achtergrond. De woorden “voor” en “tegen” zijn respectievelijk in blauw en rood gekleurd. Onder de slogan wordt de website www.forumnucleaire.be en het logo van het Nucleair Forum vermeld.
De verschillende slogans zijn:
• U bent tegen kernenergie want u wilt alleen groene elektriciteit/ U bent voor kernenergie want u wilt altijd elektriciteit
• U bent tegen kernenergie want u wilt uw kinderen het radioactieve afval besparen/ U bent voor kernenergie want u wilt uw kinderen de opwarming van de aarde besparen
• U bent tegen kern energie want u denkt aan het verleden/U bent voor kernenergie want u denkt aan de toekomst
• U bent tegen kernenergie want dat kost te veel/ U bent voor kernenergie want dat kost niet veel
• U bent tegen kernenergie want daar komen problemen van/ U bent voor kernenergie want daar komen oplossingen van
• U bent tegen kernenergie want u denkt aan het milieu/ U bent voor kernenergie want u denkt aan het milieu
• Kernenergie. Bent u voor, bent u tegen of gebruikt u geen elektriciteit?
De advertenties
De advertenties zijn hetzelfde als de affiches, met bijkomend een paragraaf met uitleg in kleine letters die telkens eindigt met:“Wie heeft er gelijk? Wie heeft er ongelijk? Eens goed over nagedacht?”
De eerste advertentie heeft als titel: “U bent tegen kern energie en u hebt waarschijnlijk gelijk/ U bent voor kern energie en u hebt waarschijnlijk gelijk.”en op het einde van de paragraaf met uitleg: “ Kernenergie, er zijn redenen om voor te zijn en redenen om tegen te zijn, maar er is geen reden om geen mening te hebben. Kernenergie, eens goed over nagedacht?”
De website
Op de website volgen de verschillende slogans elkaar op. Onderaan: “Klik op de statements en vorm uw mening”. Wanneer er op een statement geklikt wordt, komt er een paragraaf met uitleg te voorschijn, alsook documentatie over de thema in kwestie.
Onder de titel “Bent u voor of tegen kernenergie?” vindt men verschillende rubrieken met meer informatie over het Nucleair Forum, chat, enz…
Bij wijze van inleiding, deelde de adverteerder mee dat de vereniging op 29 februari 1972 opgericht werd met als benaming “Belgisch Nucleair Forum” (“Forum Nucléaire Belge” in het Frans). Het merendeel van de ondernemingen en instellingen die actief zijn binnen de sector van kernenergie en toepassingen ervan, maken deel uit van de vereniging. Zij heeft tot doel vreedzame toepassingen van nucleaire technologie en wetenschap te bevorderen, alsook het informeren van de leden, de industrie en het publiek in het algemeen (zie statuten).
Deze informatie is zeer gemakkelijk en rechtstreeks toegankelijk op de website van het Nucleair Forum die integraal deel uitmaakt van de campagne (www.nucleairforum.be). Iedere consument weet onmiddellijk waar het Nucleair Forum voor staat en welke haar doelstellingen zijn. De consument zal dus geenszins misleid worden door de naam “forum”, zoals de klachtlegger ten onrechte voorhoudt, te meer daar de campagne uitgaat van het “Nucleair Forum”.
Het Nucleair forum heeft – haar vrijheid van meningsuiting indachtig – een sensibiliserings- en informatiecampagne op touw gezet rondom een thema van algemeen belang. Deze campagne heeft tot doel de consument aan te zetten tot nadenken over kernenergie. Dit wordt kort en krachtig samengevat in de titel van de campagne die op de website te vinden is: “Kernenergie. Wie heeft er gelijk? Wie heeft er ongelijk? Al eens goed over nagedacht?”.
Het is een vaststaand feit dat de publieke opinie alsook de media sterk beheerst worden door de argumenten van de tegenstanders van kernenergie. Zij geven doorgaans een eenzijdig negatief beeld van kernenergie (zie bvb. De website van Greenpeace). Het zijn dergelijke niet genuanceerde standpunten die de publieke opinie ten onrechte beïnvloeden. Daarom heeft het Nucleair Forum deze campagne opgezet: het evenwicht herstellen in het debat rondom deze vraag van algemeen belang. De adverteerder wenste echter niet in het stramien te vallen van de tegenstanders van kernenergie die slechts een deel van de werkelijkheid bespreken. De adverteerder heeft de campagne willen verheffen tot een rationeel eerder dan emotioneel debat, waarbij het publiek wordt aangespoord om niet in vooroordelen te vervallen. Daarom heeft hij geprobeerd om zowel de voordelen van kernenergie als de eraan verbonden nadelen in het daglicht te stellen. Hij denkt dat zij de eersten zijn, althans in België, die zich ertoe verplicht hebben om beide zijden van de medaille te tonen. Daarbij beoogt hij de kritische zin van het publiek aan te wakkeren, hen uit te nodigen tot nadenken.
De adverteerder liet weten dat de advertenties zoals verschenen in de pers aantonen dat de verschillende elementen van het debat (Voor/Tegen) telkens benadrukt worden door een tekst die eindigt met de volgende zinnen: “Wie heeft er gelijk? Wie heeft er ongelijk? Al eens goed over nagedacht?”
Uiteraard is het in het kader van een campagne onmogelijk om exhaustief te zijn. Desalniettemin heeft de adverteerder met zorg rekening gehouden met de vaakst geopperde kritieken. Bovendien heeft de Voorzitter van de vereniging, de Heer Leclère, in een chatsessie vragen van consumenten naar best vermogen beantwoordt. Tenslotte kon iedere belanghebbende zijn mening versturen naar het Nucleair Forum via het adres info@nucleairforum.be.
Samengevat is er geen sprake van misleiding van de consument. Integendeel, dit is een campagne die aanspoort tot nadenken over een vraag van algemeen belang – niet meer, niet minder.
De adverteerder deelde vervolgens mee dat de campagne voor het Nucleair Forum de producten of diensten van zijn leden niet promoot. Inderdaad, kernenergie zoals beschreven in de campagne, is geen product of dienst dat de consument zou kunnen aankopen. Bovendien leveren de leden van het Nucleair Forum (actieve maatschappijen in B to B) geen enkel product of dienst aan de consument. Natuurlijk, richten sommigen leden zich ook rechtstreeks tot de consument, maar zij bieden geen producten of diensten aan die exclusief voortkomen uit kernenergie. Deze ondernemingen beslissen zelf over de wijzen van productie van elektriciteit die zij leveren, hooguit een deel van hun deel van hun productie is afkomstig van kerncentrales. Het gedrag van de consument kan dus niet worden beïnvloed door de campagne. Men kan dus niet spreken van misleiding in de zin van de wet op de handelspraktijken.
De adverteerder voegde eraan toe dat de klachten gebaseerd zijn op één of andere zin die gebruikt werd in de campagne, maar dat deze los van de globale context van de campagne werd getrokken. Sommigen beweren dat de contra-argumenten “weggewuifd ” of “geminimaliseerd” worden ten voordele van de pro-argumenten. Toch heeft het Nucleair Forum erop toegezien dat elk argument in evenwicht gehouden werd, zowel in de ene als in de andere zin. Het is dus onjuist te beweren dat de slogans “voor”talrijker en beter zichtbaar zijn dan de argumenten “tegen”. De campagne is in haar geheel aan het publiek overgeleverd. Hij is aan eenieder vrij sommige beweringen te aanvaarden en andere te weigeren.
De adverteerder benadrukte tevens dat sommige klagers beweren dat de campagne kernenergie als enige energiebron naar voren schuift. Dit niet correct. Deze veronderstelling klopt niet met de werkelijkheid waarvan de campagne getuigt. Het Nucleair Forum en de leden die ze vertegenwoordigt loven een combinatie van verschillende energiebronnen uit, zonder noodgedwongen kernenergie uit te sluiten.
Bevoegdheid JEP
De Jury heeft vastgesteld dat de communicatie in kwestie gebruik maakt van de massamedia en als bedoeling heeft het debat te lanceren over nucleaire energie en haar imago en aldus al dan niet rechtstreeks het gedrag van de burger kan beïnvloeden. Deze communicatie dient derhalve beschouwd te worden als reclame en valt dus onder de bevoegdheid van de JEP.
De bevoegdheid van de JEP beperkt zich tot de inhoud van de reclame (redactionele en visuele elementen). De JEP zal zich derhalve enkel uitspreken over de reclame en velt geen oordeel over het voorwerp van de campagne (in casu nucleaire energie) noch over de vzw “Nucleair Forum” en haar financiering.
Beslissing van de JEP m.b.t. de campagne
De Jury stelt vast dat de campagne (affiches, advertenties, Tv spot) gebruik maakt van voor- en tegenargumenten om vervolgens de lezer/kijker uit te nodigen om na te denken over de problematiek m.b.t. nucleaire energie en zich terzake een persoonlijke opinie te vormen. Er wordt telkens verwezen naar de website www.nucleairforum.be.
De Jury neemt er nota van dat de benaming “Nucleair Forum” tevens de naam van de vereniging betreft (sinds 1972).
Na raadpleging van de website stelt de Jury vast dat elke bezoeker meteen (zowel op het ogenblik van de taalkeuze als onder de rubriek “Over Nucleair Forum”) kan achterhalen dat de doelstelling van het Nucleair Forum duidelijk bestaat uit het bevorderen van de vreedzame toepassingen van kernenergie.
Gelet hierop is de Jury van oordeel dat de campagne niet van aard is om de burger te misleiden m.b.t. de identiteit van de adverteerder.
De Jury stelt vast dat deze campagne bij de burgers inderdaad, gezien de benaming ‘Nucleair Forum’, de verwachting kan wekken dat er een debat zal gehouden worden over nucleaire energie.
De Jury stelt dienaangaande vast dat er naast een uiteenzetting van de voor- en tegenargumenten, er een chatsessie voorzien is op 19 februari 2009 (rubriek Agenda, Chat) en dat er tevens een link aanwezig is (rubriek Pers, In de pers) naar andere media waar debatten op gang werden gebracht. Bovendien blijkt uit de reactie van het Nucleair Forum zelf dat zij effectief het debat met alle betrokkenen willen aangaan.
De verwachting die gecreëerd wordt in hoofde van de burger, wordt dus effectief ingevuld.
Gelet op voorgaande is de Jury van oordeel dat deze campagne niet van aard is om de consument te misleiden m.b.t. de doelstelling van de campagne.
De Jury stelt vast dat pro- en contra-argumenten op de website op een gedocumenteerde wijze aangebracht worden. Deze informatie kan de debatten en discussies voeden zodat de burger zich een genuanceerde opinie kan vormen.
Tenslotte is de Jury van oordeel dat de verwijzing naar alternatieve energieën niet op een denigrerende wijze geschiedt.
Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren.
Aangezien geen hoger beroep werd ingesteld, werd dit dossier afgesloten.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70