Spot 1:
VO: “De kans dat ‘De Madammen’ (“dat ziet er gezond uit”) vervangen wordt door ‘De Meneren’ (“Pizza? Jow.”) is zeer klein. De kans dat u diabetes krijgt is helaas groot. 1 op 4. Hoe groot is uw kans op diabetes? Doe vandaag nog de test op voorkomdiabetes.be en praat erover met uw huisarts. Diabetes is niet te genezen, maar wel te voorkomen.”
Spot 2:
VO: “De kans dat dit (fragment luide muziek) uw favoriete plaats is tijdens ‘Plaat Préféré’ is zeer klein. De kans dat u diabetes krijgt is helaas groot. 1 op 4. Hoe groot is uw kans op diabetes? Doe vandaag nog de test op voorkomdiabetes.be en praat erover met uw huisarts. Diabetes is niet te genezen, maar wel te voorkomen.”
1) De klager haalt aan dat er een groot verschil is tussen diabetes type 1 en diabetes type 2. In het spotje doelt men op diabetes type 2; dit kan men door een gezonde levensstijl in veel gevallen voorkomen. Het dochtertje van de klager heeft diabetes type 1. Diabetes type 1 kan men niet voorkomen. Het kan door erfelijke factoren veroorzaakt zijn of door een virus of misschien nog iets anders (de wetenschap weet dit nog niet helemaal).
Aangezien de meeste mensen al een verkeerd beeld hebben van diabetes is deze spot er ver over. Volgens de klager zegt de spot: als u op tijd naar de dokter was geweest, dan had u diabetes bij uw dochter kunnen voorkomen.
2) De klager haalt aan dat de spot over diabetes spreekt en niet over diabetes type 2. Dit terwijl andere vormen van diabetes (zoals type 1) onmogelijk te voorkomen zijn. Door dit in de spot niet te specifiëren, stigmatiseert men enkele duizenden kinderen en volwassenen met diabetes type 1 en hun omgeving. Zij moeten elke dag niet alleen de ziekte en behandeling ondergaan maar ook nog opboksen tegen misverstanden over de oorzaken die aan de grondslag van de ziekte zouden liggen (zoals slechte eetgewoontes, te weinig sport, ...), terwijl het om een pure auto-immuunziekte gaat, in tegenstelling tot type 2.
3) Als ouder van een dochter met diabetes type 1 vindt de klager de spot zeer kwetsend want deze vorm kan niet genezen worden. Volgens hem kan het toch niet zo moeilijk zijn om duidelijk type 2 te vermelden.
4) De klaagster haalt aan dat “diabetes kan je voorkomen, niet genezen” fout is. Als moeder van een 14-jarige diabeet type 1 stoten halve waarheden en foute percepties als deze haar steeds weer tegen de borst. Het is de reden waarom haar dochter al jaren met traantjes in de ogen naar huis komt. Omdat er weer een onwetende gezegd heeft dat het haar fout is, dat het aan haar voeding ligt, dat het aan gebrek aan beweging ligt. Terwijl al deze beweringen slaan op die 'andere' vorm van diabetes, type 2.
De klager zag dat de informatie op de site al aangepast is en hoopt dat de spot dan ook snel van de radiogolven verwijderd mag worden.
De adverteerder deelde mee dat het aantal Belgen dat mogelijks een risico loopt op diabetes type 2 enorm is (3,8 miljoen Belgen). Eens diabetes type 2 wordt vastgesteld, is de situatie onomkeerbaar en betekent dit een levenslange behandeling met orale antidiabetica of insuline. Diabetes type 2 houdt verband met een ongezonde levensstijl en kan grotendeels voorkomen worden.
Preventie wordt dus steeds belangrijker. De gezondheidszorg moet evolueren van een curatieve naar een preventieve aanpak, onder andere door het aanpassen van voedingsgewoonten en een betere levensstijl. Als prevalentie van diabetes blijft toenemen, zal de gezondheidszorg in de toekomst onder druk komen te staan, wetende dat medicatie voor diabetes type 2 en bijhorende zorgtrajecten vaak volledig vergoed worden door onze sociale zekerheid.
Er bestaan inderdaad twee verschillende vormen van diabetes: diabetes type 1 en diabetes type 2. Er zijn in België 600.000 mensen met diabetes, waarbij het in 93% van de gevallen gaat om diabetes type 2, de overgrote meerderheid dus. Bovendien lijden heel veel mensen aan prediabetes, de voorloper van diabetes type 2. Meestal zijn deze mensen zich niet bewust van het risico dat ze lopen om ooit diabetes type 2 te ontwikkelen, wat heel jammer is aangezien men in dit stadium de evolutie naar diabetes type 2 vaak kan stoppen door aanpassingen aan voeding en levensstijl.
Het doel van de sensibiliseringscampagne is daarom zoveel mogelijk mensen ertoe aan te zetten om hun risico op diabetes type 2 te laten bepalen.
De algemene slogan op de radio zorgt ervoor dat heel veel mensen zich hierdoor aangesproken voelen en hopelijk zorgt dit voor een toename in screenings.
De call to action in de radiospot is om de test te doen op het platform voorkomdiabetes.be. Zodra iemand naar deze website gaat, wordt onmiddellijk gespecifieerd dat het om diabetes type 2 gaat.
In de eerste klacht wordt er verwezen naar een reclamespot. Dit is foutief. Het gaat hier om een sensibiliseringscampagne. Nergens wordt de naam van een firma of een product vermeld.
In diezelfde klacht wordt er bij de motivatie gezegd dat de spot zegt “als u op tijd naar de dokter was geweest, dan had u bij uw dochter diabetes kunnen voorkomen”. Dit is niet wat er gezegd wordt in de radiospot.
De adverteerder heeft begrip voor de situatie van patiënten met diabetes type 1 en het is absoluut niet de bedoeling om deze te stigmatiseren.
De Jury heeft vastgesteld dat de radiospots onder meer het volgende vermelden: “Diabetes is niet te genezen, maar wel te voorkomen.”.
De Jury heeft kennis genomen van de klachten die het verschil tussen diabetes type 1 en diabetes type 2 onderstrepen. Zij heeft er ook nota van genomen dat diabetes type 1 niet te voorkomen is.
De Jury heeft ook vastgesteld dat de radiospots naar een website verwijzen, waar de tekst “Diabetes type 2- Voorkomen kan, genezen niet” duidelijk verschijnt.
De Jury is van mening dat de bewering “Diabetes is niet te genezen, maar wel te voorkomen.” in de radiospots op een te absolute manier geformuleerd is.
De Jury heeft geoordeeld dat de radiospots aldus van aard zijn om de luisteraars te kunnen misleiden op dit punt en dat de radiospots ook moeten specifiëren dat de boodschap betrekking heeft op diabetes type 2.
Gelet op het voorgaande en op basis van artikelen 3 en 5 van de code van de Internationale Kamer van Koophandel, heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de radiospots in die zin te wijzigen, en bij gebreke daaraan deze niet meer te verspreiden.
De adverteerder deelde mee dat hij de spot al aangepast heeft.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
