Een radiospot laat een interview horen :
X : « Soyons positif et réaliste. L'énergie verte, l'énergie propre c'est possible et ici aussi dans notre belle Wallonie cette énergie progresse. Alors, je vais le prouver avec notre invité. Je vois que nous sommes dans un endroit où il y a plein de vent et qui dit vent dit éolienne ».
Y : « Exactement ».
X : « Et c'est pour ça que vous avez installé des éoliennes. Il y en a 4, elles sont belles, elles tournent ».
Y : « Ca ne fait pas de bruit. Vous entendez ».
X : « On va écouter les éoliennes. ….. On n'entend rien ».
Y : « Ah non, ça ne fait pas de bruit. Et donc il n'y a pas de déchets par la suite. Puisque le vent une fois qu'il passe dans les éoliennes, il continue à être du vent de l'autre côté ».
X : « C'est ça, ce n'est pas transformé en gaz qui va nous « krsss » la couche d'ozone ».
Y : « L'avantage de placer 4 éoliennes, ça donne de l'énergie à 10.000 personnes ».
X : « C'est une petite ville ça quand même ».
Y : « Mais oui, c'est pas mal de monde, oui ».
X : « Si je comprends bien, l'énergie c'est vous et l'énergie c'est moi ».
Y : « Exactement ».
X : « Et puis l'énergie c'est tous ceux qui nous écoutent ».
Voix féminine : « Réinventons l'énergie. Une initiative du Ministre Wallon de l'Energie. Info sur 070/15.15.40 ou sur énergie.wallonie.be ».
De wijze waarop de informatie geformuleerd wordt is foutief en bedrieglijk : een windmolen genereert een geluid van meer dan 100 dB en 4 windmolens geïnstalleerd door een bepaalde persoon (zoals gesuggereerd wordt in de spot) produceert geen elektriciteit voor 10.000 personen.
De adverteerder liet gelden dat de boodschap deel uitmaakt van een serie van 3 spots voor televisie en radio die echte feiten weergeven die vastgesteld kunnen worden op een bestaande plaats, met als doelstelling het grote publiek te sensibiliseren aangaande vragen over energie. De bedoeling van de spot bestaat erin te benadrukken dat de wind in Wallonië in staat is om een aanzienlijke hoeveelheid elektriciteit te produceren om in onze behoeften, in de algemene zin van het woord, te voorzien. In deze spot gaat het om een particulier die zich op een afstand van ongeveer 350 m van de werkelijk bestaande windmolens bevindt, met name deze van Gembloux-Sombreffe. Hij bevestigde tevens dat het juist is dat een windmolen een akoestische druk van 100 dB kan voortbrengen, maar dat deze druk snel vermindert in functie van de afstand (de wind doet de windmolen draaien, maar verdoezelt ook het geluid dat voortgebracht wordt door de windmolen : in niet-wetenschappelijke taal komt dat erop neer dat zij geen geluid maakt), hetgeen maakt dat het compatibel is om windmolens op een afstand van 350 m van woonzones te plaatsen. Hij demonstreerde tevens dat de 4 windmolens in kwestie, met elkeen 1,5 MW, jaarlijks +/- 12000 MWH kunnen produceren en dus energie kunnen voortbrengen voor 10.000 personen.
Rekening houdend met het feit dat het om een mededeling gaat die zich richt tot het grote publiek, heeft de Jury deze reclame beoordeeld vanuit het oogpunt van de gemiddelde luisteraar en heeft vastgesteld dat de spot:
- de geïnterviewde persoon voorstelt als een genodigde zonder verdere precisering;
- geen verwijzing bevat naar de werkelijke situatie waarvan de adverteerder gewag maakt;
- de interviewer richt zich tot de genodigde en zegt: : « Et c'est pour ça que VOUS AVEZ INSTALLE des éoliennes » en verder « L'énergie c'est vous et l'énergie c'est moi ».
Hieruit volgt dat indien men de werkelijke situatie niet kent, het publiek zou kunnen denken dat de geïnterviewde persoon een particulier is die 4 windmolens geïnstalleerd heeft en dat deze energie geven aan 10.000 personen. De luisteraar kan zich geenszins inbeelden dat er hier een persoon wordt geïnterviewd in de nabijheid van een windmolenpark dat hij niet zelf heeft geïnstalleerd.
De Jury heeft derhalve gemeend dat dergelijke voorstelling het risico inhoudt om verkeerd begrepen te worden door de luisteraar en hem te misleiden aangaande de eigenschappen van windmolens. Zo wordt bijvoorbeeld geen enkele informatie gegeven over de kracht van de 4 windmolens in kwestie (wat betreft het leveren van energie), en evenmin m.b.t de afstand waarnaar de adverteerder verwijst (wat het geluid betreft). Daaraan dient te worden toegevoegd dat deze boodschap bijzonder eenvoudig werd voorgesteld, terwijl het nochtans om een domein gaat waar de technische aspecten van belang zijn om de gevolgen en modaliteiten van deze energievorm te kunnen vatten. De Jury heeft derhalve de aanbeveling gedaan om deze spot te wijzigen door elk risico op dubbelzinnigheid weg te werken en ervoor te zorgen dat het publiek duidelijk de draagwijdte van de voorgestelde situatie zou kunnen evalueren.
De adverteerder liet weten dat hij hieruit geconcludeerd heeft dat het omzetten van een tv-spot in een radiospot een oefening uitmaakt die grote voorzichtigheid vergt en hij in de toekomst aandachtiger zal zijn. Hij heeft tevens meegedeeld dat de uitzending van de spot beëindigd is en deze niet meer zal gebruikt worden.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
