De klaagster verwees naar bepaalde pagina’s van de website van de adverteerder.
Onder het tabblad “Waarom klant worden” staat onder meer te lezen dat Luminus een “leverancier van klimaatneutrale aardgas” is.
Onder het tabblad “Waarom klant worden - Producten en diensten” staat bovenaan, onder de titel “Luminus, Belgische elektriciteits- en gasleverancier”, onder meer het volgende te lezen: “Bij Luminus kan je kiezen voor 100% Belgische en 100% groene elektriciteit en klimaatneutraal aardgas (…)”, en daaronder, onder de titel “Klimaatneutraal aardgas”, onder meer: “Wist je dat aardgas de minst vervuilende fossiele brandstof is? Tijdens de verbranding wordt er voornamelijk waterdamp uitgestoten, slechts een kleine hoeveelheid is koolstofdioxide (CO2). Naast milieuvriendelijk, is aardgas een zuinige oplossing én goed voor je ketels want het maakt geen roest.”, met eronder een knop “Bereken mijn prijs”.
Door te googelen op de term “klimaatneutraal gas Luminus” is de klaagster op een webpagina terechtgekomen waar het “Ecoflex” contract wordt aangeboden. Daar staat onder meer het volgende te lezen: “Met Luminus Ecoflex kies je voor 100% groene elektriciteit en/of voor klimaatneutraal gas. Jouw gasverbruik compenseert Luminus met CO2-certificaten. Met de opbrengst daarvan worden maatregelen genomen om de CO2-uitstoot te verminderen.”.
Volgens de klaagster, een milieuvereniging, is de naamgeving “klimaatneutraal (aard)gas” (afwisselend met en zonder “aard”) die gebruikt wordt op de website foutief en misleidt deze de consument om verschillende redenen:
1. De term “klimaatneutraal aardgas” geeft de consument de indruk dat er géén CO2 of broeikasgassen worden uitgestoten bij de verbranding van dit gas en dat de impact op het klimaat dus “neutraal” is. Toch zal dat bij aardgas, wat een fossiele brandstof is, nooit het geval zijn. Het is chemisch immers onmogelijk om aardgas te verbranden zonder dat er CO2 vrijkomt en er zal dus altijd een negatieve impact zijn op het klimaat. Het gebruik van de term “klimaatneutraal gas” is dus foutief, te absoluut en misleidend, en schendt zowel de Code van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC) als de Milieureclamecode (MRC).
2. De adverteerder bestempelt dit “klimaatneutraal aardgas” ook als “milieuvriendelijk”. Reeds in 2000 waarschuwde de JEP voor het gebruik van deze absolute term (Verbond der Gasnijverheid 05/05/2000). Naast de misleidende en foutieve naamgeving “klimaatneutraal aardgas”, is ook het gebruik van de term “milieuvriendelijk” te absoluut.
3. Op de website wordt de consument niet geïnformeerd waarom dit aardgas “klimaatneutraal” is en op welke manier dit klimaatneutraal wordt gemaakt. Er wordt nergens in de nabijheid van het woord “klimaatneutraal gas” uitleg gegeven en er wordt niet verwezen naar een pagina die mogelijks meer informatie bevat. De consument heeft er dus het raden naar hoe dit aardgas plots klimaatneutraal is geworden. Googelen op de term “klimaatneutraal gas Luminus” brengt de consument naar een pagina waar het “Ecoflex” contract wordt aangeboden. Via de website zelf is dit echter onvindbaar. In de omschrijving van dit contract staat wel vermeld dat de adverteerder de uitstoot compenseert, maar meer informatie is er nergens terug te vinden.
4. De adverteerder compenseert de uitstoot die vrijkomt bij de verbranding van dit gas door compensatierechten aan te kopen bij een gespecialiseerd bedrijf. Echter, zelfs al zou de volledige uitstoot gecompenseerd worden, dan is het gas nog niet “klimaatneutraal”. De verbranding van het gas zorgt nog steeds voor een toename van CO2 in de atmosfeer en heeft bijgevolg nog steeds een negatieve impact op het klimaat. Alleen wordt deze uitstoot, in het beste geval en op lange termijn, volledig gecompenseerd door initiatieven zoals het aanplanten van bomen. De term “klimaatneutraal gas” blijft dus foutief, misleidend en te absoluut, zelfs al wordt de uitstoot volledig gecompenseerd. Door bewust deze term te gebruiken wordt de consument misleid en krijgt hij het idee dat het product dat hij koopt géén uitstoot heeft.
5. De compensatiemaatregelen waarvan de adverteerder gebruik maakt hebben tevens decennia nodig om de volledige uitstoot effectief te compenseren, als ze dat al doen. Dat wil zeggen dat de onmiddellijke negatieve gevolgen van de verbranding van gas hoe dan ook nog steeds aanwezig zijn. Ervan uitgaande dat de compensatieregelingen eerlijke mechanismen zijn, blijven ze nog steeds een gok met de toekomst. Vaak worden deze compensatieprojecten opgezet in het Zuiden (Afrika, Latijns Amerika) en worden er bomen aangeplant om de uitstoot te compenseren. Helaas kan niemand voorspellen of deze bomen voldoende leeftijd zullen kunnen bereiken om de uitstoot volledig te compenseren. Bosbranden, oorlog, afsterven door droogte of plagen, enz. zijn immers reële gevaren die enkel zullen toenemen door de klimaatverandering. De kans is dus reëel dat de uitstoot helemaal niet gecompenseerd wordt.
6. Doorheen de levenscyclus van fossiel gas lekt echter ook methaan, een broeikasgas met een opwarmingsvermogen over de cruciale komende 20 jaar dat 86 maal groter is dan CO2. Om de klimaatimpact van brandstoffen te berekenen, mag men zich niet beperken tot de zogenaamde ‘end-of-pipe’, maar moet de uitstoot van broeikasgassen over de gehele levenscyclus beschouwd worden (LCA). Het is ondenkbaar dat deze compensatiemechanismen ook de uitstoot van deze methaanlekken mee zullen compenseren. Nog een reden waarom dit gas nooit, zelfs met compensatiemechanismen, “klimaatneutraal” genoemd mag worden.
7. Daarnaast draagt het systeem van “klimaatneutraal gas” helemaal niets bij aan de strijd tegen klimaatopwarming. Door de verkoop van fossiel gas in een groene jas blijven we als maatschappij fossiele brandstoffen gebruiken en stijgt de CO2 uitstoot gewoon verder. Zelf al zou de uitstoot van deze producten voor 100% gecompenseerd worden, dan nog zal de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer niet dalen en stranden we op een break even. Er zal immers nu al op grote schaal CO2 uit de lucht gehaald moeten worden willen we de temperatuur op aarde beperken tot 1,5°C. De enige manier hiervoor is door fossiele brandstoffen uit te faseren. Door fossiel gas te verpakken in een groene jas met de naam “klimaatneutraal gas” wordt het probleem enkel verergerd. De consument en zijn goede intenties worden misbruikt om verder fossiel gas te kunnen blijven leveren.
8. Op de landingspagina’s en de daarachter liggende pagina’s die de klant logischerwijs doorloopt bij het afsluiten van een contract, wordt nergens vermeld dat het “klimaatneutrale aardgas” eigenlijk fossiel gas is waarvan de uitstoot gecompenseerd wordt. Daar heeft de consument het raden naar. Als de consument de ‘consumer journey’ volgt en dus niet extra moeite doet om via een zoekmachine zelf op zoek te gaan naar de juiste informatie zal deze denken dat hij een gas aankoopt dat géén impact heeft op het klimaat. Dat maakt de term “klimaatneutraal gas” niet enkel foutief, maar ook het gebruik ervan uiterst misleidend. Na de landingspagina’s is de term klimaatneutraal aardgas ook niet meer terug te vinden en wordt deze ook niet meer gebruikt in de omschrijving van de contracten die Luminus tegenwoordig aanbiedt.
9. De adverteerder misbruikt de goede intenties van de consument om fossiel gas te kunnen blijven verkopen onder een groene naam. De adverteerder informeert de consument niet correct, geeft het product een misleidende naam en probeert met de verkoop van dit “groene product” klanten te lokken. De consument denkt zijn uitstoot te verminderen, maar zoals hoger aangetoond is dat niet het geval.
Samengevat voerde de klaagster aan dat deze reclame derhalve, door fossiel gas een foutieve, te absolute en misleidende naam te geven:
• onrechtmatig inspeelt op de bekommernis voor het milieu van de maatschappij, en een gebrek aan kennis in deze materie uitbuit (MRC art. 1 & ICC art. D1);
• de consument misleidt over de eigenschappen en kenmerken van een product met betrekking tot zijn gevolgen voor het leefmilieu (MRC art. 3 & ICC art. 5);
• ongerechtvaardigd wil laten geloven dat de (producten van de) adverteerders meer bijdragen aan de bescherming van het milieu dan in werkelijkheid het geval is (MRC art. 4);
• onterecht gebruik maakt van beweringen of absolute slogans die impliciet erop wijzen dat een product geen gevolgen heeft voor het leefmilieu in gelijk welk stadium van zijn levenscyclus (MRC art. 7);
• voor de consument verwarrende en moeilijk te begrijpen terminologie gebruikt zonder daarbij de consument correct te informeren (MRC art. 10 & ICC art. D1).
De adverteerder deelde mee dat de verwijzingen in de klacht allemaal aan zijn website refereren en meer bepaald aan:
1. Een specifieke eigenschap van het Ecoflex energiecontract (aardgas) dat hij verkoopt sinds 2015 (punten 1 t.e.m. 7 van de klacht):
Het contract in kwestie bezit als eigenschap dat hij de CO2-uitstoot van het door de klant verbruikte gas voor hem compenseert. Dit gebeurt op dezelfde manier als de gangbare compensaties van de CO2-uitstoot voor bijvoorbeeld vliegtuigreizen, verplaatsingen met de wagen, enz. De punten 1, 4, 5, 6 en 7 van de klacht vechten vooral dit algemeen aanvaarde compensatiemechanisme aan en hebben in wezen dus niets te maken met zijn specifieke compensatieaanbod.
Om deze specifieke eigenschap van het Ecoflex gascontract te duiden t.o.v. de andere niet gecompenseerde gascontracten in de markt heeft hij dit “klimaatneutraal gas” genoemd. Op de pagina's van het betrokken product legt hij dit de consument dan ook open en duidelijk uit zodat deze zich een goed beeld kan vormen van zijn manier van compenseren. In die zin meent de adverteerder dat hij zich correct presenteert als een “leverancier van klimaatneutraal gas” (zoals vermeld onder “Waarom klant worden”) en kan je bij hem terecht “kiezen voor 100% Belgische en 100% groene elektriciteit en klimaatneutraal aardgas” (zoals vermeld onder “Waarom klant worden - Producten en diensten”).
Niettemin, teneinde alle verwarring uit te sluiten, doch zonder enige nadelige erkentenis, heeft hij besloten om op de desbetreffende productpagina’s de term “klimaatneutraal” te vervangen door “CO2 neutraal”.
2. De verstrekte informatie en het al dan niet misleidende karakter (punten 2, 8 en 9 van de klacht) ervan op één van de webpagina's die leiden naar het afsluiten van een contract:
Na zijn analyse is gebleken dat de titel “Klimaatneutraal aardgas”, op het tabblad “Waarom klant worden - Producten en diensten”, niet de juiste is. Deze titel moet gelet op de inhoud van de paragraaf die volgt gewoon “aardgas” zijn zodat de vlag terecht de lading dekt. De adverteerder gaat dit dan ook aanpassen.
De Jury heeft kennisgenomen van de klacht en van de secties van de website van de adverteerder waarnaar de klaagster verwijst, alsook van de equivalente secties van de Franstalige versie van de website.
Zij heeft vastgesteld dat onder het algemene tabblad “Waarom klant worden” te lezen staat dat Luminus een “leverancier van klimaatneutrale aardgas” is en onder het specifiekere tabblad “Waarom klant worden - Producten en diensten” bovenaan onder meer te lezen staat: “Bij Luminus kan je kiezen voor (…) klimaatneutraal aardgas (…)”.
Onder het tabblad “Waarom klant worden - Producten en diensten” staat tevens, onder de titel “Klimaatneutraal aardgas”, onder meer: “Wist je dat aardgas de minst vervuilende fossiele brandstof is? Tijdens de verbranding wordt er voornamelijk waterdamp uitgestoten, slechts een kleine hoeveelheid is koolstofdioxide (CO2). Naast milieuvriendelijk, is aardgas een zuinige oplossing én goed voor je ketels want het maakt geen roest.”.
Op basis van de in de klacht verstrekte informatie heeft zij ten slotte tevens vastgesteld dat de website van de adverteerder een specifieke pagina over het “Ecoflex” tarief bevat, waar sprake is van “klimaatneutraal gas”, met daarbij de volgende toelichting: “Jouw gasverbruik compenseert Luminus met CO2-certificaten. Met de opbrengst daarvan worden maatregelen genomen om de CO2-uitstoot te verminderen.”.
De Jury houdt er vooreerst aan te verduidelijken dat het haar niet toekomt om zich uit te spreken over het gebruik van compensatiemechanismen inzake CO2-uitstoot als dusdanig, maar dat haar bevoegdheid zich beperkt tot het onderzoek van de reclame-inhoud in kwestie.
De adverteerder is derhalve op zich genomen gerechtigd om te communiceren over de specificiteit van een van zijn producten die erin bestaat dat hij het gasverbruik van de klant compenseert met CO2-certificaten, teneinde dit product te onderscheiden van andere gascontracten in de markt die dit kenmerk niet bezitten.
Dit neemt echter niet weg dat de Jury van mening is dat de term “klimaatneutraal (aard)gas” een te absolute term is om dit onderscheidend kenmerk van het betrokken product te benoemen in de reclame op de website.
Hoewel vervolgens de door de adverteerder als alternatief voorgestelde term “CO2-neutraal” in deze context volgens haar aanvaardbaar zou kunnen zijn om het product in kwestie te omschrijven, benadrukt de Jury dat dit slechts het geval kan zijn indien de consument ook duidelijk wordt geïnformeerd over de aard en de draagwijdte van dit onderscheidend kenmerk, zonder dat hij zelf op zoek dient te gaan naar informatie in dit verband.
Welnu, wat vooreerst de hogervermelde door de adverteerder verschafte inhoudelijke toelichting over het “Ecoflex” tarief zelf betreft, met de vermelding van de compensatie met CO2-certificaten, is zij van mening dat deze in casu te summier is om te kunnen volstaan om de consument daadwerkelijk voldoende te informeren over het gehanteerde compensatiemechanisme en dus om desgevallend het gebruik van de term “CO2-neutraal” in deze context te rechtvaardigen.
Zij is bovendien van mening dat de specifieke pagina met deze ontoereikende toelichting in elk geval ook onvoldoende vindbaar is voor de consument, die immers geacht mag worden met de term “klimaatneutraal” (of naar de toekomst toe “CO2-neutraal”) te worden geconfronteerd onder de tabbladen “Waarom klant worden” en “Waarom klant worden - Producten en diensten”, waar echter niet alleen geen verdere informatie over deze term voorhanden is, maar ook geen verwijzing naar een vindplaats van dergelijke informatie.
Het loutere vervangen van de term “klimaatneutraal” door “CO2-neutraal” zou hier derhalve niet volstaan om voormelde bezwaren weg te nemen, doch deze aanpassingen zouden eveneens gepaard dienen te gaan met enerzijds een inhoudelijk specifiekere uitleg omtrent het gehanteerde compensatiemechanisme die anderzijds gemakkelijker vindbaar en raadpleegbaar is voor de consument op of vanaf de locaties op de website waar de term wordt gebruikt.
Wat ten slotte de specifieke sectie onder de titel “Klimaatneutraal aardgas” onder het tabblad “Waarom klant worden - Producten en diensten” betreft, heeft de Jury er ingevolge het antwoord van de adverteerder nota van genomen dat deze titel gelet op de inhoud van de paragraaf die volgt gewoon “aardgas” had moeten zijn zodat de vlag volgens hem terecht de lading dekt.
Ook indien echter voor deze specifieke sectie op deze pagina de term “klimaatneutraal” zou worden weggelaten in de titel, blijft het door de klaagster eveneens aangekaarte gebruik van de term “milieuvriendelijk” in deze context volgens de Jury problematisch.
Zij is immers van oordeel dat de formulering van de vermelding in kwestie te absoluut is zonder uitleg of nuancering in de nabijheid. Volgens haar wordt deze bewering “milieuvriendelijk” hier derhalve niet op een voldoende gecontextualiseerde manier gebruikt.
De Jury is derhalve van oordeel dat de reclame op de website in kwestie aldus wel degelijk van aard is om de consument te kunnen misleiden over de eigenschappen en kenmerken van een product met betrekking tot zijn gevolgen voor het leefmilieu, onterecht gebruik maakt van beweringen of absolute slogans die impliciet erop wijzen dat een product geen gevolgen heeft voor het leefmilieu en milieueigen terminologie gebruikt zonder daarbij de consument voldoende te informeren.
Gelet op het voorgaande en op basis van artikel D1 van de Code van de Internationale Kamer van Koophandel (ICC-Code) en artikels 3, 7 en 10 van de Milieureclamecode, heeft de Jury de adverteerder derhalve verzocht om de reclame in beide talen te wijzigen op de verschillende aangehaalde punten, en bij gebreke daaraan de reclame niet meer te verspreiden.
De adverteerder heeft bevestigd de nodige aanpassingen te zullen doen.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
