VO: “Aaah Kerstmis. Een moment van gezellig samen zijn. (Beelden van eenden in een kooi en in een kwekerij) Iedereen is er. Ook de kleintjes. (Mensen zetten handenvol kuikentjes over van een kooi naar een transportband) Met Kerst is het altijd plezant. Altijd lekker eten en veel, soms een beetje te veel. Allez kom, nog één hapje. ’t Is Kerst. (Beelden van ganzen en eenden die volgepropt worden met een trechter) Dan nog een klein dutje om alles wat te laten zakken (Men ziet een eend die onbeweeglijk in een kooi ligt) en weer lekker aanschuiven. Aaah, die warme momenten. Je krijgt er tranen van in je ogen.
Tekst op het scherm:
“Aaah Kerstmis.
Foie gras. Zelfs één keer per jaar is te veel.
Kies voor Faux Gras de GAIA.
GAIA. Voice of the Voiceless. www.gaia.be”.
1) Volgens de klager brengt de reclame voor de Faux Gras van Gaia de foie gras in diskrediet in plaats van de kwaliteiten van het eigen product te promoten, en dit door het tonen van beelden van eenden en ganzen die op een barbaarse manier vetgemest worden en opgesloten worden in kooien waarin sommige dieren sterven.
De uitgezonden beelden zijn brutaal en wreed, maar er wordt geen enkele waarschuwing gegeven vóór de uitzending ervan. Er wordt daarenboven niets vermeld over hun herkomst, maar het kan niet gaan om België aangezien dat het enige land is dat beschikt over een specifieke wetgeving inzake het welzijn van zwemvogels die gebruikt worden voor foie gras (Koninklijk Besluit van 25 april 1994). Ingevolge een aanbeveling aangenomen door de ‘European Convention for the Protection of Animals kept for Farming Purposes’, werd deze wetgeving op 1 januari 2011 aangescherpt teneinde de individuele kooien te verbieden en een collectief onderkomen bij het dwangvoederen in te voeren. België is het enige Europese land dat de uitvoeringstermijnen voor deze aanbeveling gerespecteerd heeft, en heeft eveneens het ‘European charter on breeding of waterfowl for foie gras’ van de European Federation of Foie Gras (Euro Foie Gras) ondertekend. Ten slotte bestaat er op het niveau van het Waalse Gewest een ministerieel besluit van 2 september 2011 ‘définissant les modalités de reconnaissance de cahiers des charges au titre de la qualité différenciée dans le secteur de la production de volailles’ waarin rekening gehouden wordt met de aanbevelingen van Gaia, dat dus slecht geplaatst is om het dwangvoederen in diskrediet te brengen.
Volgens de klager is deze reclame niet enkel onverwacht gewelddadig en choquerend, maar ook lasterlijk aangezien de uitgezonden beelden niet de Belgische productie van foie gras betreffen.
2) Volgens de klager gaat het om propaganda en is de reclame niet objectief.
De adverteerder deelde mee dat zijn reclamespot, met het naderen van de eindejaarsfeesten, aan de kijkers een alternatief voor foie gras met respect voor de dieren aanbiedt. De spot wil eveneens de vaak verborgen realiteit van het dwangvoederen tonen, die helemaal niet lijkt op het clichébeeld beloofd door de sector. De praktijk van het dwangvoederen zorgt voor een sterk gevoel van onbehagen en een hoge sterftegraad bij de eenden.
De Universiteit van Cambridge heeft onlangs een wetenschappelijk rapport gepubliceerd waarin de gevolgen van de productie van foie gras op het welzijn van de eenden werd geëvalueerd. Dit onderzoek toont aan dat de huidige productiewijze van foie gras slechts drie van de twaalf criteria en geen enkel welzijnsprincipe van het Europees project Welfare Quality® respecteert. Dit project heeft als doel het welzijn van consumptiedieren te meten.
Ook al lijken de individuele kooien voor eenden in België vervangen door ruimere collectieve kooien; dit verandert niets aan de wreedheid van de praktijk van het dwangvoederen en de nefaste gevolgen ervan voor het welzijn van de zwemvogels.
De adverteerder benadrukte eveneens dat de foie gras in de rekken van Belgische winkels niet enkel afkomstig is van Belgische productie.
De methode van het dwangvoederen die getoond wordt door de beelden in de spot, wordt toegepast in alle producerende landen, waaronder België. De beelden uit de spot werden opgenomen in Frankrijk. De foie gras die daar geproduceerd wordt, wordt jammer genoeg op grote schaal verdeeld en geconsumeerd in België.
Twaalf landen van de Europese Unie verbieden vandaag formeel het dwangvoederen of interpreteren de wetgeving rond dierenbescherming in die zin dat deze praktijk de facto veroordeeld wordt. Slechts vijf landen van de EU produceren foie gras (Frankrijk, Spanje, Bulgarije, Hongarije en België). In België, ook al bestaat er nog geen regionaal of federaal verbod, hebben talrijke regionale en provinciale instellingen symbolisch de maatregel genomen om foie gras van hun menu te schrappen. De Belgische wetgeving verbiedt het dwangvoederen van dieren (art. 36 van de wet van 14 augustus 1986), maar voorziet een uitzondering voor de “gespecialiseerde kwekerijen”. De Europese richtlijn inzake de bescherming van voor landbouwdoeleinden gehouden dieren stelt eveneens dat de wijze van toediening van voeder en drinken “de dieren geen onnodig lijden of letsel mag toebrengen”.
Ten slotte deelde de adverteerder mee dat het niet is omdat een bepaalde praktijk toegestaan wordt door de wet, dat ze geen schade toebrengt aan het welzijn van de vogels.
De Jury heeft vooreerst benadrukt dat ze zich beperkt heeft tot de inhoud van de reclame, zonder zich te buigen over het debat inzake de foie grasindustrie, dat niet tot haar bevoegdheid behoort.
Ingevolge het antwoord van de adverteerder, heeft de Jury er nota van genomen dat de spot beelden toont die in Frankrijk opgenomen werden en dat de foie gras die in de Belgische winkels verkocht wordt niet enkel afkomstig is van Belgische productie.
De Jury is derhalve van mening dat de adverteerder de vrije keuze heeft om deze beelden te gebruiken om zijn boodschap over te brengen en dat het hier niet gaat om misleiding.
De Jury heeft er eveneens nota van genomen dat de spot als doel heeft om het dwangvoederen, dat schade toebrengt aan het welzijn van de dieren, aan te klagen. De Jury is van mening dat deze boodschap van de adverteerder duidelijk uit de spot naar voor komt.
De Jury is eveneens van mening dat de gebruikte beelden een rechtstreeks en proportioneel verband vertonen met het nagestreefde doel van de campagne tegen foie gras en met de boodschap die de adverteerder wil overbrengen.
De Jury is derhalve van oordeel dat de spot in kwestie niet in strijd is met de regels van de JEP inzake niet-commerciële reclame en niet getuigt van een gebrek aan behoorlijk maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef.
Bij gebreke aan inbreuken op wettelijke of zelfdisciplinaire bepalingen, heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren op deze punten.
Aangezien geen hoger beroep werd ingesteld, werd dit dossier afgesloten.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
