Radiospot:
"Vous portez un casque. Vous bouclez votre ceinture. Vous ouvrez votre parapluie quand il pleut. Dès l'enfance, il est important de se protéger. La vaccination est une protection utile et efficace. Elle nous permet d'éviter les maladies et leurs complications. Ce geste, faites le pour vous et aussi pour les autres. Pensez à vous faire vacciner tout au long de votre vie. Informez-vous sur www.sante.cfwb.be. Une initiative de la Fédération Wallonie-Bruxelles."
De TV spot toont verschillende scènes: spelende kinderen, een automobilist die remt om een kind te ontwijken, mensen die zich onder paraplu’s verschuilen om een regen van ziektes te vermijden waarvan de letters één voor één verticaal voorbijkomen.
Voice-over: "Dès l'enfance, il est important de se protéger. La vaccination est un choix qui préserve aussi les autres. C’est une protection utile et efficace. La vaccination nous permet d'éviter les maladies et leurs complications. Ce geste, faites le pour vous et aussi pour les autres. Pensez à vous faire vacciner tout au long de votre vie. Informez-vous. Une initiative de la Fédération Wallonie-Bruxelles."
Deze reclame is onwettig aangezien ze, vanwege het openbaar gezag, een verdoken inbreuk vormt op het reclameverbod voor pharmaceutische producten die enkel op voorschrift verkrijgbaar zijn.
Het gaat ook om misleidende reclame die, door haar simplistische beweringen, haar gebrek aan wetenschappelijke nauwkeurigheid en haar weglatingen, het recht van eenieder op een vrije en weloverwegen toestemming voor eender welke medische procedure (zoals vaccinatie) in de weg staat en dus op die manier een ernstige inbreuk vormt op de wet van augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt.
Deze reclame probeert namelijk, met behulp van concrete voorbeelden zoals de paraplu, de helm of de veiligheidsgordel (met betrekking tot dewelke er geen enkel debat is omtrent hun massale gebruik), de mensen te laten geloven in een onechte wetenschappelijke eensgezindheid.
Deze reclame is bovendien een gevaarlijke poging om een medische handeling te banaliseren die normaal individueel door een dokter gesteld moet worden rekening houdend met het algemeen gekende bestaan van bepaalde tegenindicaties.
Deze reclame vergeet helemaal van de risico’s van vaccinaties te vermelden, hoewel deze talrijk en uiteenlopend zijn, zoals blijkt uit de medische en wetenschappelijke literatuur. In plaats van informatie te geven over de risico’s, beperkt deze reclame zich ertoe om het te hebben over een “nuttige en doeltreffende” methode, wat helemaal niet hetzelfde is. Door de bevolking voor te schrijven om massaal en een heel leven lang producten te ontvangen die onvoldoende geëvalueerd zijn, zet de reclame aan tot een massaexperiment. De reclame vermeldt op een bevooroordeelde manier de doeltreffendheid van deze methode zonder ook maar enige nuance aan te brengen zodat zij ten onrechte als absoluut juist kan overkomen. De mogelijkheid tot mislukking vermelden is essentieel. Het gaat om een gegeven dat van aard is om de beslissing van de mensen radicaal te kunnen doen veranderen.
Deze reclame zorgt ook voor problemen wat betreft juridische verantwoordelijkheid aangezien ze de mensen ertoe aanzet om zich te laten vaccineren, alhoewel er in België helemaal geen systeem van schadevergoeding bestaat voor schade die geleden werd door vaccinatie.
Tenslotte is deze reclame ook discriminerend, rekening houdend met het altruïstische karakter dat ze willekeurig toekent aan diegenen die zich laten vaccineren (“faites-le pour vous mais aussi pour les autres”), waardoor ze laat uitschijnen dat diegenen die het niet laten doen minder begaan zouden zijn met het welzijn van de gemeenschap.
De klagers vinden de reclame in kwestie onwettig en misleidend. Onwettig aangezien ze het verbod op reclame over producten die enkel op voorschrift verkrijgbaar zijn (zoals vaccins) omzeilt en misleidend omdat ze enkel spreekt over de voordelen zonder iets te zeggen over de risico’s, wat de mensen niet de kans geeft om een vrije en weloverwogen toestemming te geven zoals nochtans voorzien wordt in de wet van augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt.
Wat de wettelijkheid van de campagne betreft:
De Jury heeft er nota van genomen dat artikel 9 van de wet van 25 maart 1964 op de geneesmiddelen elke reclame die bestemd is voor het publiek verbiedt wanneer zij betrekking heeft op een geneesmiddel dat enkel op overlegging van een geneeskundig voorschrift mag worden afgeleverd, maar dat dit verbod niet geldt voor inentingscampagnes die gevoerd worden door de houders van een vergunning en die vooraf door de minister of zijn afgevaardigde zijn goedgekeurd noch voor de campagnes van openbaar nut die vooraf door de minister of zijn afgevaardigde zijn goedgekeurd.
Het Koninklijk Besluit van 7 april 1995 betreffende de voorlichting en de reclame inzake geneesmiddelen voor menselijk gebruik bepaalt bovendien in artikel 1 § 2 dat het niet van toepassing is op informatiecampagnes (definitie zie artikel 2 § 1 3° van het KB) over de menselijke gezondheid of een menselijke ziekte, opgezet door of met de goedkeuring van een federaal, gewestelijk of gemeenschapsminister die de volksgezondheid of het gezondheidsbeleid onder zijn bevoegdheid heeft.
De Jury is dus van oordeel dat het in deze gaat om een toegestane campagne van openbaar nut die niet onder de toepassing van het bovengenoemde KB valt.
Wat de inhoud van de reclame betreft:
De Jury heeft vastgesteld dat de radio en TV spots onder meer het volgende vermelden: “La vaccination est une protection utile et efficace. Elle nous permet d'éviter les maladies et leurs complications”.
De Jury is van mening dat deze beweringen, die nergens afgezwakt worden door waarschuwingen, suggereren dat het effect van vaccinatie 100% gegarandeerd is en nalaten om de eventuele risico’s te vermelden.
Gelet op het belang van gezondheid en het gebrek aan zekerheid op het vlak van de volledige doeltreffendheid en het ontbreken van eender welke risico’s, is de Jury van oordeel dat de hogergenoemde beweringen te absoluut zijn en van aard zijn om de consument te misleiden in de zin van artikels 3 en 5 van de code van de Internationale Kamer van Koophandel.
Gelet op het voorgaande, heeft de Jury een beslissing tot wijziging genomen en derhalve aan de adverteerder gevraagd om de beweringen in kwestie of te zwakken zodat de spots geen inbreuk meer zouden vormen op de vermelde bepalingen.
De Jury heeft de adverteerder ook aangeraden om, niettegenstaande het feit dat de wettelijke bepalingen inzake de gebruikelijke waarschuwingen betreffende geneesmiddelen hier niet van toepassing zijn, te vermelden dat het aangeraden wordt om hierover met de huisarts te spreken.
Tenslotte heeft de Jury gemeend geen opmerkingen te moeten formuleren met betrekking tot de andere aspecten die vermeld werden in de klachten (namelijk het discriminerende karakter van de reclame of het gebrek aan verantwoordelijkheid en het niet-respecteren van het recht van de patiënt op een vrije en weloverwogen toestemming), bij gebreke aan inbreuken op ethische of wettelijke bepalingen.
Er werd een akkoord gevonden om de campagne aan te passen door de vermelding ‘Parlez-en à votre médecin’ toe te voegen.
Barastraat 175, 1070, Brussel, Belgie.
E-mail: info@jep.be
Tel: +32 2 502 70 70
